Donkenroute

Initiatiefnemers:

• Stichting Groene Hart, Natuur- en Vogelwacht De Alblasserwaard, AWN Lek- en Merwestreek

Beschrijving van het project:

1. Het aanbrengen van informatiepanelen op of bij de (pre)historische bewoningsporen in de Alblasserwaard, zoals
   - donklichamen: Hoornaar, Hoog Blokland, Brandwijk, Streefkerk, Schoonenbergse heuvel.  De Hazendonk heeft al een paneel. 
   - opvallende woonheuvels, zoals bijvoorbeeld Oud Alblas Oosteinde 58-59, Wijngaarden Westeinde 18,   Brandwijk, Brandwijksedijk 47 (Hoge Huis, B&B Baan) enz.
   - stroomruggen: bijv. de Klokbekerweg in Ottoland (deze volgt daar precies de stroomrug waarop  in de prehistorie de eerste (klokbeker) boeren hun boerderijen hadden staan. Of de Papendrechtse stroomrug (die in de Romeinse tijd geëxploiteerd werd door veeboeren die vlees en huiden leverden aan de Romeinse legioenen aan de Limes (informatiepaneel bij de (nieuw te realiseren) aansluiting N3-A15 /carpoolplaats)
2. het creëren van een route langs de belangrijkste bewoningssporen (donken, woonheuvels en stroomruggen)  en het opnemen van informatie in routebeschrijvingen, bijvoorbeeld in kaarten, brochures,  wandel- en fietsknooppuntennetwerk, digitale informatie enz.
3. het beter herkenbaar maken van de bewoningsporen, bijv.
   - begroeiing verwijderen langs de N214 ter plaatse van de Hazendonk, zodat de donk beter herkenbaar wordt vanaf de weg.
   - uitgraven van vroegere kasteelgrachten in het kader van het watercompensatieprogramma (bijvoorbeeld Huis Langerak, Kasteel Liesveld, Huis te Noordeloos, De Giessenburg, Huis te Slingeland, zodat deze oude kasteelplaatsen weer een nuttig en herkenbaar onderdeel van het landschap worden                                                                                                                                             - vroegere eendenkooien in het landschap op agrovriendelijke manier herkenbaar maken in het landschap, door het uitgraven van – nu gedichte – eendenkooien (in het kader van watercompensatieprogramma) of afplaggen van de plekken waar ooit een kooiplas lag (zodat er een afwijkende begroeiing ontstaan, waarop gewezen kan worden in  wandel-  en fietsroutebeschrijvingen.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

• De Stichting Groene Hart heeft in de AV diverse routes aangelegd, zoals het Oude Hollandse Waterliniepad (Gorinchem-Schoonhoven), waterlinieommetjes (Gorinchem/Woudrichem, Leerdam), Vestingstedenroute Leerdam-Lingewaal. Er zijn nieuwe routes in voorbereiding, zoals Slagveldroute (Sluis/Ameide) en Struinpad Uiterwaarden Veersedijk (Molenwaard). Ook wordt er nagedacht over funeraire routes (historische begraafplaatsen en kerkhoven).  Deze routes zijn goed te combineren met een zgn. donkenroute langs historische bewoningssporen. 

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

• regionale identiteit (de donken zijn typerend voor de Alblasserwaaard). 
• cultuurhistorie (archeologische vondsen, oude handelsroutes  e.d.) 
• natuur en landschap (de donken hebben een gevarieerde begroeiing 
• recreatie (de donken kunnen worden verbonden door routes)

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

1. Donken zijn zeer typerend voor het landschap van de Alblasserwaard. Het zijn overblijfselen van rivierduinen die in droge perioden ontstonden uit verstoven zand van drooggevallen rivierbeddingen. Het hoogteverschil dat we nu zien, is een gevolg van het inklinken van het omringende land. Door de vaste zandige ondergrond en de hoge ligging waren donken geschikt voor vroege bewoning. Een aantal donken heeft dan ook een rijke historie. De Hazendonk ten zuiden van Molenaarsgraaf werd al 3000 voor Chr. bewoond en heeft door het archeologisch onderzoek internationale bekendheid gekregen.. Ook de Brandwijkse donk – die 6 meter boven het omringende land uitsteekt - kent een rijk historie. Deze donk steekt ruim 6 m uit boven het omringende land. Het dorp Hoogblokland is ook ontstaan op een daar aanwezige donk. Naast de cultuurhistorische waarde hebben de donken ook een bijzondere waarde voor de natuurlijke variatie in de Alblasserwaard. Er komen op de donken planten voor die elders in de waard niet zijn te vinden. 

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

1. De donken zijn nog steeds te weinig bekend, en onbekend maakt onbemind. Helaas worden donken dan ook nog steeds bedreigd. De grootste bedreiging van de donken is afgraving, waardoor de typische levensgemeenschappen van dit landschapselement verloren gaan of ernstig worden aangetast. Zo zijn de hellingen van de Schoonenburgsche heuvel glooiend gemaakt waardoor een intensiever agrarisch gebruik mogelijk wordt, hetgeen een verarming kan betekenen van de rijkdom aan plantensoorten. De donken ten zuiden van Ottoland, Noordeloos en Hoornaar zijn zelfs  geheel verdwenen als gevolg van de zandwinning ten behoeve van de wegenbouw in de Alblasserwaard. Waar vroeger deze donken waren, vinden we grote diepe plassen, die nu voor recreatieve doeleinden worden gebruikt zoals vissen en zwemmen. Hiermee is een ernstige verarming in de Waard opgetreden. Samenvattend: door een donkenroute kan meer aandacht worden gevraagd voor de waarde en het belang van de donken, ook als landmark van de Alblasserwaard.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

• Door de donkenroute te koppelen aan andere thema's (bijv. natuur en landschap, oude boerderijen, historische kerken enz.) kunnen meer bezoekers in de Alblasserwaard worden getrokken.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

• Dit project kan volledig energieneutraal worden uitgevoerd; er zijn geen dure materialen voor nodig.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

1. voorjaar 2016 – Vooronderzoek. SGH, NV De Alblasserwaard en AWN Lek en Merwestreek vormen samen met hist.verenigingen een project comité, dat geschikte locaties selecteert;  deze locaties worden nader onderzocht
2. Zomer/najaar 2016 - Voorbereiding. Er worden enkele geschikte locaties uitgewerkt. Overleg met instanties (provincie, gemeenten,  enz.)
3. Voorjaar 2017: Start uitvoering van het project