Het is Verrassend GroenBlauw in de Polder!: Sloten

Posts tonen met het label Sloten. Alle posts tonen

Schone, natuurrijke sloten ('prachtsloten' en 'dotterslingers in de polder')

Initiatiefnemers:

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Blauwzaam (Prachtlint)

Beschrijving van het project:

In het project ‘Prachtsloten’ optimaliseren we met regionale partners het beheer van (minimaal 10) karakteristieke sloten en oevers. De sloten monitoren we gedurende drie jaar, zodat inzichtelijk wordt of het ingezette beheer een positieve uitwerking heeft op de biodiversiteit en waterkwaliteit.

Het project ‘Dotterslingers in de polder’, dat aansluit bij het project ‘Prachtsloten’, brengt de goudgele dotterslingers weer terug in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (AV), en verbetert het leefgebied.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Het hangt samen met een OBN-onderzoek in het leefgebied natte dooradering en met ANLb 2016-2021.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

1. Toename van recreatie in het groen in Zuid-Holland [UPG]
Het doel van dit project is een AV met schone, natuurrijke boerensloten, die een lust zijn voor het oog en de belevingswaarde vergroten.

2. Het behoud van de biodiversiteit [UPG]
Niet alleen behoud; met de projecten gaan we voor beheer dat de biodiversiteit significant vergroot.

3. De ontwikkeling en het behoud van waardevolle en aantrekkelijke agrarische landschappen [UPG]
In dit project wordt ingezet op het belang van schone, natuurrijke boerensloten voor biodiversiteit en waterkwaliteit in de regio. We willen kaders creëren voor een duurzaam beheer van ons karakteristieke slagenlandschap en hiermee de aantrekkelijkheid vergroten voor mens en natuur.

4. Versterking van de identiteit van de streek [gebiedscoalitie]
Een mooie (bloemrijke) polder is het beeld dat veel mensen hebben bij de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. In de praktijk is dit (helaas) niet altijd de waarheid. Door in te zetten op bloemrijke oevers en prachtige (schone) sloten brengen we dit beeld dichter bij de werkelijkheid.

5. Verbetering ontsluiting/bekendheid van de streek [gebiedscoalitie]
Een mooie polder heeft ook aantrekkingskracht op mensen van buiten onze streek. Het wordt voor mensen aantrekkelijker om bijvoorbeeld vanuit de toeristencentra (Rotterdam, Utrecht, Kinderdijk, Schoonhoven en Dordrecht) de fiets te pakken en de polder in te trekken.

6. Vergroten duurzaamheid, energieneutraliteit van de streek [gebiedscoalitie]
Duurzaamheid in de zin van het instandhouden van de polder zoals die is, met duizenden kilometers sloot en oever. Het belang van sloot(randen) voor biodiversiteit en waterkwaliteit.

7. Overige maatschappelijke thema’s (zoals bijvoorbeeld onderwijsvernieuwing, aanpak eenzaamheid ouderen, participatie mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, mobiliteit, ….) [gebiedscoalitie]

Het project beoogt de volgende concrete doelstellingen:
1. Kennisoverdracht OBN <-> betrokkenen regio AV (Gemeenten, WSRL, PZH, agrarisch collectief, vogelwachten etc.);
2. Ontwikkelen integraal beheerpakket, goed voor biodiversiteit en waterkwaliteit voor typen boerensloten AV;
3. Agrariërs, gemeenten e.a. betrekken bij het thema biodiversiteit en waterkwaliteit en het vergroten van draagvlak voor dit thema. Uitrol van het beheer mogelijk maken via het agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb; het collectief is hiervoor afhankelijk van ANLb-subsidie via de provincies en/of het waterschap).

De beoogde resultaten na uitvoering van het project zijn:
1. De kennis m.b.t. duurzaam beheer van sloot en oever is vergroot en er ligt een integraal beheerpakket afgestemd op AV;
2. Het integrale beheerpakket wordt, indien mogelijk via het ANLb, uitgerold in de regio;
3. Er is (meer) draagvlak voor biodiversiteit en waterkwaliteit bij deelnemers (agrariërs, gemeenten etc.).

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De Alblasserwaard/Vijfheerenlanden heeft één van de hoogste dichtheden aan sloten (en oevers) van Nederland. De potentie van deze, relatief smalle, sloten en oevers voor de waterkwaliteit en biodiversiteit is groot. Ze zijn immers de haarvaten van het watersysteem en vormen een fijnmazig netwerk dat een belangrijke rol kan spelen voor de biodiversiteit in de hele regio. Maar hoe beheer je een sloot en oever in het veenweidegebied optimaal, en versterk je de biodiversiteit? Daarvoor is meer kennis en maatwerk nodig.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Blauwzaam (werkgroep Prachtlint) werken samen om regionaal invulling te geven aan het landelijke onderzoek van kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN) en provincie Zuid-Holland.

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Prachtlint brengen praktijkervaringen en praktijkcasussen in voor het OBN-onderzoek en nemen gezamenlijk, via de deelprojecten ‘Prachtsloten’ en ‘Dotterslingers in de polder’, initiatieven voor het versterken van de biodiversiteit en waterkwaliteit in de boerensloot.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De ‘Prachtsloten’ en ‘Dotterslingers in de polder’ zijn landschappelijk van grote waarde en een lust voor het oog van zowel bewoner als recreant.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

N.v.t.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Prachtsloten

Deelnemers benaderen/afstemmen (agrariërs, gemeenten, OASEN en particulieren) voor de praktijkcasus;
Kennisnetwerk ontwikkelen t.b.v. een integraal beheerpakket (ANLb) afgestemd op de AV;
Monitoring en eventueel bijstellen beheer/begeleiding praktijkcasus.

Dotterslingers in de polder

Inheems zaad verzamelen van de dotter, opkweken en uitplanten in kansrijke boerensloten;
Aanpassen beheer en begeleiding van deelnemers (agrariërs);
Monitoring van dotters (en andere flora).

2019 werving/afstemming deelnemers – nulmeting – afstemming OBN – verzamelen

Topsloten

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In dit project worden 20 grondeigenaren (boeren) gevraagd om 3 jaar lang mee te werken om op hun bedrijf één topsloot te realiseren. De topsloot is een sloot die ecologisch gezond is en verscheidenheid aan water- en oevergebonden organismen (planten en dieren) laat zien. De biodiversiteit en de waterkwaliteit moet aantoonbaar zijn toegenomen. De deelnemers kunnen ieder op hun eigen manier een aantal maatregelen uitvoeren in het beheer. Van elkaars aanpak kunnen ze leren en het kan inspirerend werken voor andere boeren en voor het Waterschap. Daarmee kunnen de agrariërs laten zien dat ze op deze manier naast de agrarische activiteiten ook een significante bijdrage kunnen leveren aan de waterkwaliteit en de agrarische biodiversiteit.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren en WSRL . Den Hâneker wil de mogelijkheden voor groenblauwe diensten verder onderzoeken en uitwerken. Een belangrijke nieuwe stap kan zijn om de fijnmazige structuur van sloten, die al aanwezig is, te benutten voor natuurontwikkeling en versterking van de biodiversiteit. Dat vraagt inzet en creativiteit van de betrokken landeigenaren (meestal de boeren). Dit project daagt de agrariërs uit om zelf een topsloot te realiseren. Voor het Waterschap is het de uitgelezen mogelijkheid om verbetering van de waterkwaliteit (KRW doelstellingen) te realiseren.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Sportvisserij, schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), recreatieve beleving voor bewoners en bezoekers, voorbeeld voor groenblauwe diensten, agrarische biodiversiteit, imagoversterking boeren,

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

In dit plan blijft het verkavelingspatroon intact en wordende natuurwaarden te versterkt bij volledig agrarisch gebruik. Ecologische sloten met schoon water en kleurrijke oevers versterken het imago van het weenweidelandschap en van de boeren.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Als dit project positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden, in samenwerking met de boeren, Waterschap Rivierenland en Provincie ZH (en mogelijk andere partijen). Het kan als voorbeeld dienen bij invulling van Deltaplan Water en van de Leefgebiedenbenadering als vorm van groenblauwe diensten.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het worden voorbeeldsloten, die inspirerend kunnen zijn voor de andere boeren om na te volgen en voor WSRL hoe ze meer boeren kunnen inspireren en daarmee hun KRW-doelstellingen te halen. Burgers en recreanten kunnen het bezoeken en met voorlichting kennis maken met de natuurwaarden die op deze wijze gerealiseerd worden.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Hoge agrobiodiversiteit en schoon water zijn belangrijke kenmerken van een gezonde bedrijfsvoering in de landbouw. Als in het gebied elke polder zorgt dat het water langer vastgehouden kan worden (grotere waterberging) en het water schoon wordt, levert dat een belangrijke bijdrage aan de doelstelling van Kaderrichtlijn Water en aan de versterking van de biodiversiteit in het gebied. Juist op langere termijn komt dat de duurzaamheid en de leefbaarheid ten goede.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 3 jaar, met onder meer de volgende activiteiten: randvoorwaarden eenduidig formuleren; werving deelnemers; natuurmeetlat opstellen; opstellen plan van aanpak; Financiering van het pakket van maatregelen; 0-situatie meten en rapporteren; uitvoering maatregelen; monitoring en rapportage;

Cursus ecologisch beheer voor boeren en loonwerkers

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In het buitengebied van A-V zijn er veel bermen en sloten. Veel van het onderhoud aan bermen en sloten wordt door loonbedrijven uitgevoerd, in opdracht van gemeenten, boeren, waterschap, Provincie ZH. Door ecologisch beheer kan de natuurkwaliteit van de bermen en de sloten sterk en recreatieterreinen verbeteren. Dat vraagt inzicht in de juiste methoden, periode van werken, materieel, etc. Ook de kennis van de Flora- en faunawet is relevant. Voor opdrachtgever en opdrachtnemer is het belangrijk om duidelijk te hebben wat het doel is van het ecologisch beheer. Een cursus en een velddemonstratie leidt tot beter inzicht en afstemming om tot gewenste natuurdoelen te komen.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren, loonbedrijven, gemeenten, Blauwzaam en WSRL . Den Hâneker heeft als doelstelling het agrarisch natuurbeheer bij agrariërs en particulieren. WSRL heeft een waterkwaliteitsdoelstelling (KRW) en de gemeenten , bewoners en bezoekers willen graag aantrekkelijke , bloemrijke bermen en sloten

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), recreatieve beleving voor bewoners en bezoekers van bermen en sloten, voorbeeld voor groenblauwe diensten, agrarische biodiversiteit, imagoversterking van de grondeigenaren.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De aanwezige bermen, recreatieterreinen, sloten en watergangen in A-V zijn gebaat bij ecologisch beheer: grotere natuurkwaliteit, bloemrijke bermen en biologisch gezonde sloten

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Agrarisch natuurbeheer kent vele kanten. Het weidevogelbeheer is afgelopen jaren uitgewerkt in een subsidiestelsel met een pakket van maatregelen in het gebiedsplan, waar het Gebiedscollectief verantwoordelijk voor is. Juist nu is het nodig om ecologisch beheer van de niet direct productiegerichte gronden hoog op de agenda te zetten. Dit vraagt kennis, instructie en motivatie op verschillende niveaus.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Bewoners en recreanten beleven het gebied vooral vanaf de wegen en grotere waterwegen en recreatiegebieden. Kleurige en bloemrijke bermen en biologisch gezonde sloten met sloot- en oevervegetatie vergroten sterk de aantrekkelijkheid voor bewoner en bezoeker.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Hogere agrobiodiversiteit in bermen, sloten en recreatiegebieden versterken de duurzaamheid en de leefbaarheid van A-V.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere inhoud cursus en velddemonstratie vaststellen; regelen loonbedrijven voor demonstraties; cursus inhoudelijk opstellen; velddemonstraties;

Groenblauwe Dooradering in een polder

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In één polder van de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is een plan voor Groenblauwe Dooradering gemaakt en gerealiseerd. Het plan behelst een integraal plan voor ecologische inrichting en beheer van alle sloten en watergangen in de polder. Dit geeft de combinatie van verbetering van de waterkwaliteit, aanleg van natuurvriendelijke oevers en waterberging.

Deze aanpak heeft de volgende mogelijkheden en voordelen:

- het levert extra waterberging op – van belang voor Waterschap Rivierenland

- het historische slootpatroon blijft intact – belangrijk voor de cultuurhistorische waarde

- het geeft betere waterkwaliteit - dit is van belang voor de KRW-doelstelling van het Waterschap Rivierenland

- het geeft versterking en ontsluiting van de ecologische waarden in het leefgebied agrarisch landschap, voor verschillende soortgroepen.- Doelstelling van de Provincie ZH

- het is een alternatief voor de Groene Ruggengraat

- het versterkt de ecologische hoofdstructuur

- het verhoogt de recreatieve belevingswaarde –van waarde voor recreanten en eigen bewoners

- het is een nieuwe tak van agrarisch natuurbeheer –van belang voor boeren

Dit project kan op het niveau van één polder starten als pilot. Een goede monitoring van de resultaten ten opzichte van de 0-situatie is daarbij essentieel. Als het positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden. Per bedrijf wordt ook een bedrijfswaterplan opgesteld. Kernwoorden: pilot, groenblauwe dooradering, agrarische biodiversiteit, leefgebiedenbenadering, agrarisch natuurbeheer, waterberging, waterkwaliteit."

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De sloten en watergangen in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden hebben vaak het unieke verkavelingspatroon uit de ontginningsfase. In dit plan blijft dat verkavelingspatroon intact en zijn er toch mogelijkheden om de waterberging te vergroten en de natuurwaarden te versterken bij volledig agrarisch gebruik. Ecologische sloten met schoon water en kleurrijke oevers versterken het imago van het weenweidelandschap en van de boeren.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Agrarisch natuurbeheer kent vele kanten. Het weidevogelbeheer is afgelopen jaren uitgewerkt in een subsidiestelsel met een pakket van maatregelen in het gebiedsplan, waar het Gebiedscollectief verantwoordelijk voor is. Het uitgebreide slotenstelsel in het veenweidegebied heeft zeer veel mogelijkheden om een nieuwe tak van agrarisch natuurbeheer te worden. Hiervoor moet eerst in voorbeeldprojecten duidelijk worden wat de gewenste aanpak is en welke mogelijkheden er allemaal liggen en welk resultaat het geeft. Als dit project positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden, in samenwerking met de boeren, Waterschap Rivierenland en Provincie ZH (en mogelijk andere partijen). Het kan als voorbeeld dienen bij invulling van Deltaplan Water en Leefgebiedenbenadering als vorm van groenblauwe diensten.,

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het project is een pilot en de gekozen aanpak is vernieuwend. Het versterkt het draagvlak voor de boeren en de leefbaarheid en de beleefbaarheid van de streek voor de bewoners en de bezoekers, door naast de agrarische functie ook ander functies te ontwikkelen en te versterken (schoonwater, waterberging, recreatie, biodiversiteit).

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere randvoorwaarden eenduidig formuleren; Overleg en principeafspraken met betrokkenen ; opstellen voor plan van aanpak; keuze van een polder; Financiering van het pakket van maatregelen; per deelnemer (boer) de maatregelen en vergoedingen vastleggen; 0-situatie meten en rapporteren; uitvoering maatregelen; monitoring en rapportage;

Dotterslingers door de polder

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

De Alblasserwaard –Vijfheerenlanden is en veenweidegebied en kent vele km sloten en watergangen. Op veel plaatsen is er geen goed ontwikkelde oevervegetatie en kenmerkende soorten zoals de dotter zijn vrijwel overal verdwenen. Voor de recreatieve belevingswaarde en de natuurkwaliteit zijn bloeiende slootkanten een verrijking. In dit project willen we een start maken en een voorbeeld geven van bloemrijke, natuurvriendelijke oevers, met de dotter als icoonsoort. Het is een bijdrage aan de biodiversiteit en de waterkwaliteit is er mee gediend. Voorwaarde voor het slagen van dit project is dat het juiste ecologisch beheer van de sloot en slootkant wordt toegepast en gegarandeerd en dat bij de start een aantal maatregelen zijn genomen zoals op diepte baggeren van de sloot en waar mogelijk de aanleg van een plas-drasoever. Zoeklocaties zijn bermsloten van wegen en tiendwegen en mogelijk provinciale recreatieterreinen, zo veel mogelijk zichtlocaties. Het doel is om in totaal 10 km te realiseren. Om een goed beeld te krijgen van de huidige verspreiding wordt er een aantal jaar geïnventariseerd op de dotter, waarbij de gegevens op een kaart worden gezet. Dat genereert informatie over de biotoopeisen die deze soort stelt.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met gemeenten , Natuur- en Vogelwachten, WSRL, Provincie ZH en Blauwzaam. Een aantrekkelijke streek voor bewoners en bezoekende recreanten.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), aantrekkelijker landschap voor bewoners en recreanten, verhoging van de biodiversiteit.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit project draagt bij aan bewustwording dat ecologisch beheer van sloten en oevers een verrijking van het landschap oplevert voor mens, plant en dier. Juist ook in een tijd dat de biodiversiteit flink onder druk staat zijn aansprekende voorbeeldprojecten hard nodig.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De wegen, fiets- en wandelpaden zijn de linten in het landschap en zorgen voor ontsluiting en mogelijkheden voor recreatieve beleving. Bloemrijke bermsloten zijn een aangename stoffering van het landschap.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Herstel van de biodiversiteit en een goede waterkwaliteit zijn essentieel voor het ecologisch draagvlak in de streek.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere waarnemingen doen en op kaart intekenen; beoordeling verspreidingskaart; criteria sloten/oevers; selectie geschikte locaties sloten/oevers; Benaderen beheerders/eigenaars; maatregelen per sloot opstellen; realiseren maatregelen; Berekening van kosten project;

Erfafspoeling bij agrarische bedrijven

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden zijn veel melkveehouderijen. Door de schaalvergroting die al vele jaren plaatsvindt, zijn de bedrijven steeds groter geworden. Grotere stallen en veel erfverharding voor de vrachtwagens die de bedrijven bezoeken (melk, voer). Het hemelwater wordt in de meeste gevallen direct afgevoerd naar het oppervlaktewater, de naastliggende sloot. Vervuiling spoelt dan mee de sloot in en heeft een negatief effect op het oppervlaktewaterkwaliteit. In de nabije toekomst zullen de eisen voor de afvoer naar de sloot worden verscherpt door het Waterschap. Door na te gaan hoe vervuiling van het afspoelwater kan worden voorkomen en maatregelen te nemen om lichte vervuiling eerst te reinigen voordat het definitief in het oppervlaktewater terecht komt, wordt en flinke bijdrage geleverd aan het schoonhouden van het leefmilieu. Door een scan te maken van de situatie op het agrarisch bedrijf en een plan op te stellen en uit te voeren gericht om deze vorm van vervuiling tegen te gaan, wordt proactief opgetreden om aan toekomstige eisen te voldoen. Ook kan worden nagegaan of en hoe dit water hergebruikt kan worden. Het is en goede vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het doel is om een start te maken met een 20-tal agrarische bedrijven en ervaring o te doen met deze aanpak.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren, gemeenten , WSRL en LTO . Den Hâneker heeft als doelstelling het agrarisch natuurbeheer bij agrariërs en particulieren. WSRL heeft een waterkwaliteitsdoelstelling (KRW), waarbij vervuiling bij de bron tegengegaan moet worden.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), voorkomen van watervervuiling aan de bron, maatschappelijk verantwoord ondernemen door agrarische bedrijven, imagoverbetering van boeren.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit project is de eerste fase om bij alle agrarische bedrijven de vervuiling door erfafspoeling aan de bron aan te pakken en hergebruik te stimuleren. Hier willen we ervaring me opdoen hoe dat op een verantwoorde manier kan gebeuren Dit vraagt kennis, instructie en motivatie op verschillende niveaus, bij boeren en het Waterschap..

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De agrarische bedrijven zijn de economische pijlers voor het buitengebied van de A-V. Met dit project wordt invulling gegeven aan een onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen door agrarische bedrijven en draagt zo bij aan imagoversterking van deze sector. Een goede PR is daarom ook een belangrijk onderdeel van dit project.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Door vervuiling van het oppervlaktewater te voorkomen door gerichte maatregelen bij de erfafspoeling wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan duurzaam omgaan met en hergebruik vant zoet water.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere gegevens van WSRL en LTO vertalen; mogelijkheden helofytensloot uitwerken; deelnemers werven; bedrijfswaterplan opstellen; kosten berekenen per deelnemer; realiseren maatregelen; Berekening van kosten project;

Werken aan Bodem & Water in polder Nieuwland

Initiatiefnemers:

Peter Heikoop en Wim Dijkman

Beschrijving van het project:

In dit project gaan we op zoek naar mogelijkheden om meer koolstof in de bodem op te slaan en minder uit te stoten. Daarom is dit een klimaat mitigatie project.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Op basis van de lijst met projecten, is niet direct een project te benoemen waarmee samenhang bestaat. Wellicht biomassa stromen en ecologisch beheer (fase 1).

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Biodiversiteit
Waterkwaliteit

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Het project zorgt ervoor dat de bodemdaling aanzienlijk vermindert, meer water in de sloten kan blijven stromen, weidevogels meer kans maken en het landschap beter blijft functioneren

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Binnen de polder moet het gesprek tussen de boeren worden georganiseerd, niet iedereen zit op dezelfde lijn, c.q dezelfde gedachten over peilbeheer. Een onafhankelijke benadering kan partijen bij elkaar brengen.
Kennis van buiten is nodig om boeren te motiveren voor de maatregelen en hen te begeleiden. Tevens voor de monitoring ism het Waterschap.
Eenmaal de urgentie en kennis gedeeld, dan kunnen wellicht andere bronnen ter ondersteuning worden ingezet.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

In het project wordt uiteraard veel aandacht aan communicatie besteed en het belangrijkste is dat alle boeren in de polder aan de slag gaan en hun resultaten uitdragen aan de burgers die er fietsen, wandelen, etc.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Dat is de kern van het project: door toepassen van onderwaterdrainage en compost maken we een enorme slag richting CO2 neutraler.
Daarnaast beschermen en (her) ontwikkelen wij de biodiversiteit die bij het landschap hoort

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Stap 1: Agenda setting: we gaan met alle ondernemers (ca. 25) in gesprek om de urgentie samen vast te stellen.
Stap 2: We, c.q. de boeren definiëren (wellicht) 4 maatregelen waarmee we aan de slag kunnen om het doel (meer CO2 neutraal) te bereiken.
Stap 3: Boeren verwerven specifieke kennis hierover
Stap 4: Boeren passen de maatregelen toe en de resultaten worden gemonitord.

De waardering van het karakteristieke Landschap

Het karakteristieke landschap van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden is een trekpleister op zichzelf. De bijzondere landschappelijke kwaliteiten van de regio zijn onmiskenbaar: de hoge kwaliteit van het cultuurlandschap, de historische steden en lintdorpen, de rijke natuur, koeien, vogels, molens, gemalen, dijken en boerderijen. Dit samenspel wordt gewaardeerd: mensen komen er graag om te wonen, te werken en te recreëren.

De instandhouding van de bijzondere natuur en het zo kenmerkende landschap is niet vanzelfsprekend. Met de beëindiging van de ILG-bestuursovereenkomsten en de wijziging van de Wet Landelijk Gebied is een aantal beleidsdoelstellingen en budgetten komen te vervallen. Landschapsbeheer Zuid-Holland heeft haar activiteiten beëindigd. De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is herijkt en daarmee kleiner geworden. De biodiversiteit neemt af. Terreinbeherende organisaties zoeken naar nieuwe manieren om beheer vorm te geven en te financieren.

Binnen dat krachtenveld ligt er voor de partners in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden de uitdaging om de natuurwaarden te versterken en het kenmerkende landschap in stand te houden. Tijdens de landschapstafel van 11 november 2015 is een aantal keer de oproep gedaan van de streek geen museum te maken, maar de authenticiteit te verbinden met toekomstbestendigheid. En dat kan. Juist door slimme koppelingen met de andere thema’s te maken, zoals met economie, recreatie en waterberging, kunnen natuurontwikkeling en -beheer worden versterkt. Dat vraagt wel om een andere manier van denken en om lef en creativiteit om tot structurele, innovatieve oplossingen te komen die recht doen aan ons karakteristieke landschap.

Landschappelijke inpassing

Bewoners en bezoekers waarderen het karakteristieke landschap. Die landschappelijke kwaliteit staat echter onder druk, onder meer door bebouwing en bedrijvigheid. Boerderijen, bedrijfspanden, bedrijventerreinen doen in een aantal gevallen inbreuk op die kwaliteit.

Hoe zorgen we voor een vitale streek, waarin agrariërs en andere ondernemers voldoende ruimte hebben om bij te dragen aan de lokale economie en werkgelegenheid, en tegelijkertijd de kwaliteit van het landschap wordt behouden en storende elementen in de landschappelijke beleving aan het zicht worden onttrokken? En wat te doen met de vrijkomende agrarische bebouwing?

Groenblauwe dooradering van de polder

Het landschap wordt onder meer gevormd door de weiden en de watergangen. Deze groenblauwe dooradering is zeer bepalend voor het landschappelijke beeld en kan op verschillende manieren een impuls krijgen.

Zo is er een idee gelanceerd voor de aanleg van natuurvriendelijke oevers (nvo’s) langs een derde tot de helft van de bestaande sloten. De nvo’s sluiten op elkaar aan en op de hoofdwatergangen in een samenhangend plan (voor aanleg en ecologisch beheer) op polderniveau. Dit heeft de volgende mogelijkheden en voordelen:

het levert extra waterberging op,
het historische slootpatroon blijft intact,
het geeft een betere waterkwaliteit, wat van belang is voor de KRW-doelstelling van het Waterschap Rivierenland,
het geeft versterking en ontsluiting van de ecologische waarden in het agrarisch landschap, voor verschillende soortgroepen,
het is een nieuwe tak van agrarisch natuurbeheer,
het is een alternatief voor de Groene Ruggengraat,
het versterkt de ecologische hoofdstructuur,
het verhoogt de recreatieve belevingswaarde.

Daarnaast wordt er door verschillende partijen, waaronder de Natuur- en Vogelwacht Alblasserwaard en Vijfheerenlanden, Den Hâneker (o.m. Erfbeplanting) en de werkgroep Prachtlint / Blauwzaam Lint gewerkt aan het versterken van de groene dooradering en het vergroten van de biodiversiteit. Deze initiatieven zijn sterk verankerd in de lokale samenleving en verdienen steun.

Bevorderen van de weidegang

Een kenmerk van het Hollandse polderlandschap zijn de koeien in de wei. Steeds meer melkveehouders neigen er echter naar om hun koeien het hele jaar op stal te houden. Het Convenant Weidegang uit 2012 wil deze trend keren. Het doel van het convenant is om koeien zoveel als mogelijk is weidegang te bieden. Tot de ondertekenaars van het convenant behoren organisaties van melkveehouders, zuivelondernemingen, banken, retail, kaasverkopers en –handelaren, maatschappelijke organisaties, terreinbeheerders, overheid en onderwijs.

Eind 2014 is geconstateerd dat er meer actie nodig is om het doel te halen. Inmiddels is daarvoor een aantal mogelijke maatregelen in beeld gebracht. Kan het meerjarenprogramma hierin versterkend werken?

Weidevogels en erfvogels

Onderdeel van het karakteristieke landschap zijn de weidevogels en erfvogels. De weidevogelstand gaat nog steeds achteruit en ook de erfvogels kunnen een steuntje in de rug gebruiken. Den Hâneker is het project ‘Adopteer een erfvogel’ gestart. Doormiddel van dit project kunnen mensen uit de streek nestkasten, fruitbomen e.d. bij agrariërs/erfbezitters adopteren. Met behulp van deze adopties wordt de bescherming van erfvogels gefinancierd en gestimuleerd.

Welke maatregelen zouden in een meerjarenprogramma passen om de weidevogels en erfvogels te behouden cq te versterken?

Onze natuurgebieden

In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden wordt voortdurend geïnvesteerd in de waardevolle natuurgebieden. De provincie Zuid-Holland en het waterschap Rivierenland hebben afspraken gemaakt over Natura 2000 en de restantopgave voor het Nationaal Natuur Netwerk (m.n. ecologische verbindingszones) in combinatie met het herstel van regionale keringen. Concreet hebben provincie en waterschap het voornemen om de komende jaren in de volgende deelgebieden te investeren (met tussen haakjes de onderliggende doelen):

Boezems Kinderdijk (boezemkaden, Natura2000, KRW, cultuurhistorie);
Achterwaterschap (boezemkaden, ecologische verbindingszones, KRW, cultuurhistorie);
Molenkade Groot-Ammers (boezemkaden, ecologische verbindingszones, KRW, cultuurhistorie);
Zouweboezem en Polder Achthoven (Natura2000).

Ook wordt gewerkt aan de Giessen – Schelluinsevliet (boezemkaden, ecologische verbindingszones, KRW).

Er blijft ondanks deze plannen nog genoeg te wensen over:

Zouweboezem

In de Vijfheerenlanden wil het Zuid-Hollands Landschap zich de komende jaren in het bijzonder inzetten om de natuur- en landschapswaarden van de Zouweboezem en de Diefdijk te versterken en dit te combineren met het beter beleefbaar maken van deze gebieden. Naar verwachting zullen voornamelijk in de Zouweboezem projecten gewenst zijn die in aanmerking komen voor de gebiedsdeal.De Zouweboezem is van groot belang voor moerasvogels, grote modderkruiper, kamsalamander en ook vanwege de aanwezigheid van blauwgrasland. In de Zouweboezem bevindt zich tevens één van de grootste broedkolonies purperreigers van Nederland.Vooral de waterkwaliteit en het peilbeheer laten echter te wensen over als het gaat om het faciliteren van deze natuurwaarden.

Daarnaast is in de huidige situatie de parkeergelegenheid te klein en ontstaat er regelmatig overlast bij omwonenden door fout geparkeerde auto’s. Het Zuid-Hollands Landschap wil zich de komende jaren daarom inzetten de volgende maatregelen uit te voeren die wellicht projectmatig in de gebiedsdeal ondergebracht kunnen worden:

Inplanten ondiepe oevers en afgegraven legakkers met riet en andere helofyten.
Terugdringen houtopslag, voor ongeveer €15.000 per jaar.
Openheid van het gebied vergroten nabij de zwarte sternkolonies door het verwijderen van opgaand hout.
Vernatten rietlanden door aanbrengen greppels en/of inlaatconstructies
Vergroten en verbeteren parkeergelegenheid
Beter beleefbaar maken Zouweboezem, o.a. vanaf de Zouwendijk
Versterken poelenstructuur in polder Achthoven
Versterken van de verbinding, zowel voor dieren en planten als voor beleefbaarheid, tussen de Zouweboezem en de Achthovense Uiterwaarden

Voor alle project ideeën geldt dat er op dit moment nog onvoldoende financiering beschikbaar is.

Diefdijk

De Diefdijk is de dwarsverbinding tussen de dijken van de Linge en de Lek. In het Rampjaar 1672 lag het inundatiegebied van de Oude Hollandse Waterlinie ten westen van de Diefdijk, op Hollands gebied. Ruim een eeuw later werd dat in het kader van de Nieuwe Hollandse Waterlinie naar de oostkant verlegd, in Gelderland.

Langs de Diefdijk bezit het Zuid-Hollands Landschap een heel snoer aan terreinen. De afwisseling van hoogstamfruit, wei- en hooiland, bosjes, grienden en water zorgt voor een kleinschalig en aantrekkelijk cultuurlandschap met hoge natuurwaarden. Een dergelijk landschap vraagt echter om een intensief beheer, terwijl de beschikbare SNL-beheersubsidie onvoldoende is om de kwaliteiten van dit landschap duurzaam te behouden. Inmiddels is er al enige jaren een vrijwilligersgroep actief aan de Diefdijk die zich inzet om een deel van het handmatige onderhoud van deze elementen te waarborgen.

Het Zuid-Hollands Landschap wil zich de komende jaren extra inzetten om middelen te vinden om het intensieve beheer voort te kunnen zetten en waar mogelijk de landschapswaarden te versterken en te kijken waar en hoe mensen uit de streek meer betrokken kunnen raken bij dit gebied. Daarbij wordt gedacht aan de volgende maatregelen die wellicht in de gebiedsdeal ondergebracht kunnen worden:

Aanleg van houten hekwerken ter versterking van het authentieke landschap en ter versterking van de populatie argusvlinders in het gebied.
Verbeteren uitvalsbasis en voorzieningen voor vrijwillig landschapsbeheerders.
Onderzoeken mogelijkheden om (een deel van) het onderhoud en toezicht te laten financieren vanuit de streek.

Wat betreft de realiseerbaarheid geldt hetzelfde als hetgeen hierboven is opgemerkt voor de Zouweboezem en polder Achthoven: er is op dit moment nog onvoldoende financiering beschikbaar.

Baggeren Linge en Alblas vs waterrecreatie

Water is zo kenmerkend voor de streek, maar waterrecreatie staat nog enigszins in de kinderschoenen. De streek wil waterrecreatie stimuleren. Daarvoor (en om andere redenen) dienen de Linge en de Alblas uitgebaggerd te worden.

Bodemdaling

De veenbodem daalt steeds verder. Maatregelen en maatwerk zijn nodig om dit te beperken. Als dat niet gebeurt, zullen de beheerkosten en maatschappelijke kosten toenemen. Denk aan de kosten voor extra pompen, extra keringen, extra aanleg en onderhoud van wegen en vaker optredende wateroverlast. Of aan het overstromingsrisico en – vooral - de maatschappelijke kostenpost gevormd door de jaarlijkse uitstoot van 700.000 ton CO2 door oxidatie van het vee (bron).

Omdat landbouw de belangrijkste gebruiker is van het Groene Hart is het belangrijk te zoeken naar oplossingen waarin de landbouw een volwaardige rol heeft. Op veel plaatsen zal dat kunnen betekenen dat de landbouw innovatief blijft, terwijl de bodemdaling met technische maatregelen (bijv. onderwaterdrainage) wordt beperkt. Op andere plaatsen kan de bodemdaling wellicht worden beperkt door functies te combineren zoals extensieve landbouw in combinatie met waterberging of recreatie. Bij dergelijke functiecombinaties kan het waterpeil in delen van het jaar vaak hoger zijn. In samenhang met dit denken over het landelijk gebied kan een keuze worden gemaakt over behoud van het unieke verkavelingspatroon als icoon van het Nederlandse landschap. Hiervoor kan een Unesco-status worden aangevraagd voor karakteristieke gebieden (bron).

Han Weber, gedeputeerde van de Provincie Zuid-Holland, schrijft hier:

"Als provincies hebben we in onze Voorloper Groene Hart uit 2009 stoer stelling genomen en gezegd dat we de bodemdaling willen afremmen. En dat we de landbouw in stand willen houden als drager van het landschap; en dat we de kwaliteiten van dat landschap willen behouden en dat… En dat wordt lastig! Want je kunt niet alles hetzelfde houden en ondertussen de bodemdaling stoppen. Ik merk dat de discussie over bodemdaling daardoor stagneert.

En daarom mijn pleidooi: we moeten loskomen van hoe het nu is en meer doen dan alleen werken aan optimalisatie van het bestaande. Een beetje minder bodemdaling, een beetje betere waterkwaliteit door kleine aanpassingen op bedrijven, hier en daar een hoogwatervoorziening om paalrot te voorkomen…. Dat zijn geen structurele oplossingen. Kijk naar de lange termijn en blijf realistisch. Dus niet roepen dat bodemdaling gestopt moet worden door de veenweiden in moeras te veranderen, maar door na te denken over het nieuwe veenweidenbedrijf, door te investeren in systeeminnovaties en door het waterbeheer anders te organiseren, zoals bij het project ‘Sturen met Water’ van het Veenweiden Innovatiecentrum en de Stuurgroep. En door maatwerk per gebied te leveren, want er bestaat niet één oplossing voor alle problemen. Ieder gebied heeft zijn eigen kansen en knelpunten.

Het maken van echte keuzes vraagt lef van alle betrokkenen. Lef omdat we volgens mij keuzes moeten maken die grote veranderingen tot gevolg hebben voor het waterbeheer, de agrarische bedrijfsvoering en het landschap. Eigenlijk moeten we weer stoer stelling nemen. Nu samen."

Zie ook:

Welke (proef)projecten kunnen wij in de AV opzetten om de bodemdaling af te remmen?