Het is Verrassend GroenBlauw in de Polder!: Water

Posts tonen met het label Water. Alle posts tonen

Schone, natuurrijke sloten ('prachtsloten' en 'dotterslingers in de polder')

Initiatiefnemers:

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Blauwzaam (Prachtlint)

Beschrijving van het project:

In het project ‘Prachtsloten’ optimaliseren we met regionale partners het beheer van (minimaal 10) karakteristieke sloten en oevers. De sloten monitoren we gedurende drie jaar, zodat inzichtelijk wordt of het ingezette beheer een positieve uitwerking heeft op de biodiversiteit en waterkwaliteit.

Het project ‘Dotterslingers in de polder’, dat aansluit bij het project ‘Prachtsloten’, brengt de goudgele dotterslingers weer terug in de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (AV), en verbetert het leefgebied.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Het hangt samen met een OBN-onderzoek in het leefgebied natte dooradering en met ANLb 2016-2021.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

1. Toename van recreatie in het groen in Zuid-Holland [UPG]
Het doel van dit project is een AV met schone, natuurrijke boerensloten, die een lust zijn voor het oog en de belevingswaarde vergroten.

2. Het behoud van de biodiversiteit [UPG]
Niet alleen behoud; met de projecten gaan we voor beheer dat de biodiversiteit significant vergroot.

3. De ontwikkeling en het behoud van waardevolle en aantrekkelijke agrarische landschappen [UPG]
In dit project wordt ingezet op het belang van schone, natuurrijke boerensloten voor biodiversiteit en waterkwaliteit in de regio. We willen kaders creëren voor een duurzaam beheer van ons karakteristieke slagenlandschap en hiermee de aantrekkelijkheid vergroten voor mens en natuur.

4. Versterking van de identiteit van de streek [gebiedscoalitie]
Een mooie (bloemrijke) polder is het beeld dat veel mensen hebben bij de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden. In de praktijk is dit (helaas) niet altijd de waarheid. Door in te zetten op bloemrijke oevers en prachtige (schone) sloten brengen we dit beeld dichter bij de werkelijkheid.

5. Verbetering ontsluiting/bekendheid van de streek [gebiedscoalitie]
Een mooie polder heeft ook aantrekkingskracht op mensen van buiten onze streek. Het wordt voor mensen aantrekkelijker om bijvoorbeeld vanuit de toeristencentra (Rotterdam, Utrecht, Kinderdijk, Schoonhoven en Dordrecht) de fiets te pakken en de polder in te trekken.

6. Vergroten duurzaamheid, energieneutraliteit van de streek [gebiedscoalitie]
Duurzaamheid in de zin van het instandhouden van de polder zoals die is, met duizenden kilometers sloot en oever. Het belang van sloot(randen) voor biodiversiteit en waterkwaliteit.

7. Overige maatschappelijke thema’s (zoals bijvoorbeeld onderwijsvernieuwing, aanpak eenzaamheid ouderen, participatie mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, mobiliteit, ….) [gebiedscoalitie]

Het project beoogt de volgende concrete doelstellingen:
1. Kennisoverdracht OBN <-> betrokkenen regio AV (Gemeenten, WSRL, PZH, agrarisch collectief, vogelwachten etc.);
2. Ontwikkelen integraal beheerpakket, goed voor biodiversiteit en waterkwaliteit voor typen boerensloten AV;
3. Agrariërs, gemeenten e.a. betrekken bij het thema biodiversiteit en waterkwaliteit en het vergroten van draagvlak voor dit thema. Uitrol van het beheer mogelijk maken via het agrarisch natuur- en landschapsbeheer (ANLb; het collectief is hiervoor afhankelijk van ANLb-subsidie via de provincies en/of het waterschap).

De beoogde resultaten na uitvoering van het project zijn:
1. De kennis m.b.t. duurzaam beheer van sloot en oever is vergroot en er ligt een integraal beheerpakket afgestemd op AV;
2. Het integrale beheerpakket wordt, indien mogelijk via het ANLb, uitgerold in de regio;
3. Er is (meer) draagvlak voor biodiversiteit en waterkwaliteit bij deelnemers (agrariërs, gemeenten etc.).

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De Alblasserwaard/Vijfheerenlanden heeft één van de hoogste dichtheden aan sloten (en oevers) van Nederland. De potentie van deze, relatief smalle, sloten en oevers voor de waterkwaliteit en biodiversiteit is groot. Ze zijn immers de haarvaten van het watersysteem en vormen een fijnmazig netwerk dat een belangrijke rol kan spelen voor de biodiversiteit in de hele regio. Maar hoe beheer je een sloot en oever in het veenweidegebied optimaal, en versterk je de biodiversiteit? Daarvoor is meer kennis en maatwerk nodig.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Blauwzaam (werkgroep Prachtlint) werken samen om regionaal invulling te geven aan het landelijke onderzoek van kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit (OBN) en provincie Zuid-Holland.

Collectief Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en Prachtlint brengen praktijkervaringen en praktijkcasussen in voor het OBN-onderzoek en nemen gezamenlijk, via de deelprojecten ‘Prachtsloten’ en ‘Dotterslingers in de polder’, initiatieven voor het versterken van de biodiversiteit en waterkwaliteit in de boerensloot.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De ‘Prachtsloten’ en ‘Dotterslingers in de polder’ zijn landschappelijk van grote waarde en een lust voor het oog van zowel bewoner als recreant.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

N.v.t.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Prachtsloten

Deelnemers benaderen/afstemmen (agrariërs, gemeenten, OASEN en particulieren) voor de praktijkcasus;
Kennisnetwerk ontwikkelen t.b.v. een integraal beheerpakket (ANLb) afgestemd op de AV;
Monitoring en eventueel bijstellen beheer/begeleiding praktijkcasus.

Dotterslingers in de polder

Inheems zaad verzamelen van de dotter, opkweken en uitplanten in kansrijke boerensloten;
Aanpassen beheer en begeleiding van deelnemers (agrariërs);
Monitoring van dotters (en andere flora).

2019 werving/afstemming deelnemers – nulmeting – afstemming OBN – verzamelen

Opwaarderen oeverland "De Kurk"

Initiatiefnemers:

Gebiedscoöperatie "De Alblasserpoort", Natuur en Vogelwacht Alblasserwaard en Jan Aantjes (eigenaar/beheerder). Door het uitvoeren van de voorgestelde maatregelen nemen de natuur- en belevingswaarde toe, en wordt het gebied beter bereikbaar voor wandelaars en geïnteresseerden.

Beschrijving van het project:

De vissersplaats, pad en bankje en rietkraag blijven gehandhaafd. Over de brug zal het pad doorgezet worden zodat op het gebied een rondwandeling gemaakt kan worden. Het ruderale stuk zal verdiept worden met als functie moeras. De vrij te komen grond zal gebruikt worden als eerste ophoging van het nieuwe stuk pad. Daarna zal het pad worden opgehoogd met een onderlaag en houtsnippers. Ook het bestaande asfalt pad zal indien mogelijk met houtsnippers worden afgewerkt. Echter moet wel meegenomen worden dat de vissteiger toegankelijk moet blijven voor minder validen in een rolstoel. Daarnaast zou het wenselijk zijn om een extra picknickbank te plaatsen met bijbehorende vuilnisbak. Ook een fietsenstalbalk zou wenselijk zijn om deze plek aantrekkelijk te maken. Verder zal als afscheiding tussen de weg en het gebied een aantal schietwilgen geplant worden. Dit is om te voorkomen dat passerende auto's het gebied deels inrijden. Daarnaast kunnen er nog extra knotwilgen en eventueel dotterbloemen gepoot/gezaaid worden om de natuurwaarden verder te versterken.
Verder zullen aan de rand borden komen waarop wetenswaardigheden staan over de ter plekke aanwezige natuur, bijvoorbeeld de vogels zoals rietzanger, rietgors, kleine karekiet en libellen. Daarnaast kan informatie over het Alblasserpoort worden gegeven.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Het gebied is onderdeel van natuur/recreatie/wandelgebied "De Alblasserpoort"
(voorzitter gebiedscoöperatie: Hans Klein)
Natuurbeheer Alblasserwaard, voorstel is in samenwerking met NVWA opgesteld. Adviseur: Jacques Verhagen.
Agrarische Natuurvereniging Den Haneker ondersteunt het voorstel ook.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Er valt meer te beleven in het gebiedje en het wordt ook een rustplaats voor voorbijkomende fietsers en wandelaar. Het is één van de weinige plekjes waar je vanaf het land de Alblas kan beleven !!

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Door de herinrichting komt de kenmerkende oevervegetatie met de daarbij horende fauna terug en/of breidt zich uit. Daarnaast kan het landschap beter worden beleeft doordat het toegangkelijk wordt gemaakt.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Na de herinrichting zorgt de eigenaar voor het beheer (zoals hij dit nu al op meerdere plaatsen in het gebied waarvan hij eigenaar is (voormalige provinciale recreatie terreinen) uitvoert.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De aanleg van het pad maakt het gebied beter toegankelijk.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

De knotwilgen leveren hout op dat gebruikt kan worden als brandstof.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Na verlening van de subsidie kan het project binnen enkele weken worden gestart.

Waterberging Lexmond en Ameide

Initiatiefnemers:

Gemeente Zederik en Waterschap Rivierenland

Beschrijving van het project:

In 2008 is in samenwerking met Waterschap Rivierenland het Stedelijk Waterplan gemeente Zederik vastgesteld. Het hoofddoel van dit plan is "het creëren van een duurzaam, veilig en robuust watersysteem dat is gebaseerd op een gezamenlijke visie van gemeente en waterschap". In het Waterplan is het watersysteem in de gemeente Zederik geanalyseerd en voor knelpunten zijn er maatregelen op kwantitatief en kwalitatief niveau voorgesteld.

Eén van de genoemde knelpunten is het gebrek aan mogelijkheden om een piek in neerslagniveau te kunnen verwerken voor de kernen Ameide en Lexmond (waterkwantiteit). De maatregel die in dit verband in het plan is voorgesteld is het realiseren van extra waterberging ter grootte van 0,9 ha in Ameide en 0,6 ha in Lexmond.

In een eerdere fase zijn in en om Ameide en Lexmond enkele zoekgebieden aangewezen waarbinnen waterberging het beste gerealiseerd kan worden. Randvoorwaarden die werden gehanteerd zijn onder andere het peilgebied, ligging dicht bij de kern, huidige functie gebied en grondeigendom.
De waterberging bestaat in principe uit het realiseren van “een plas open water” (waterkwantiteit). De gemeente en het waterschap willen echter graag ook kwalitatief meerwaarde toevoegen. Deze meerwaarde zal vooral gevonden moeten worden op het gebied van natuurlijke- en omgevingskwaliteit. Daardoor wordt de belevingswaarde van het gebied verhoogd en recreatie mogelijk. Door de waterberging op een zichtbare manier uit te voeren wordt er ook bewustwording bij de mensen gecreëerd, wat een duurzamere samenleving tot gevolg heeft.

Gemeente en waterschap maken in samenwerking met een stedenbouwkundig bureau een schetsontwerp voor de waterbergingslocatie. Om het ontwerp verder vorm te geven wordt een burgerparticipatietraject met omliggende bewoners opgestart. Hiermee wordt meerwaarde gegeven aan de berging, in die zin dat de bewustwording van de bewoners ten aanzien van water vergroot wordt en de mogelijkheden die een dergelijk gebied heeft om nabij de woonomgeving de groenbeleving en biodiversiteit te versterken.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Het project hangt samen met het Stedelijk Waterplan gemeente Zederik. Eerder genomen maatregelen uit het waterplan zijn onder andere het verbeteren van het gemeentelijk rioolstelsel, het vergroten van de afvoercapaciteit van de kernen en het verbeteren van watergangen ten behoeve van de waterkwaliteit. De realisatie van waterberging sluit hier bij aan in die zin dat het de laatste grote projecten zijn uit het waterplan. Het is in zekere zin het sluitstuk van een groter totaalplan.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Zichtbaarheid watersysteem: de waterberging wordt gerealiseerd aan de rand van de kernen van Ameide en Lexmond. Om een duurzame leefomgeving te creëren wordt water steeds meer geïntegreerd in de leefomgeving. Dit draagt bij aan de zichtbaarheid en bewustwording van het watersysteem en de gevolgen van een toename van pieken in neerslagniveaus.
Burgerparticipatie: in het participatietraject kunnen, naast de direct omwonenden, lokale scholen gevraagd worden een bijdrage te leveren. De wensen ten aanzien van de inrichting worden aangeven en waar mogelijk verwerkt.
Groenbeleving: er wordt een koppeling gezocht met de groenbeleving van de gebruikers (jong en oud), zowel in de ontwerpfase als in de uitvoeringsfase. Dit versterkt de recreatieve mogelijkheden en biedt kansen voor meervoudig ruimtegebruik.
Dagbesteding: de wandelvoorzieningen worden zodanig ingericht dat deze toegankelijk zijn voor ouderen/mindervaliden. De waterbergingslocaties dienen mede als uitloopgebied voor omwonenden en zijn ideaal geschikt om een (korte) wandeling te maken. Een van de zoekgebieden in Ameide ligt in het oosten (rond ouderencomplex Open Vensters) waardoor er een directe link te leggen is met dagbesteding van ouderen.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De locaties worden ingericht met streekeigen beplanting in combinatie met de verkavelingsvorm die eigen is voor de omgeving. Het streven is om te zorgen dat ze “opgaan in het landschap” en integraal deel uit gaan maken van de woonomgeving. De ontwerpen zullen functioneel zijn, met toevoeging van natuurwaarden en (extensieve) recreatievoorzieningen.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Om de omgeving optimaal te laten profiteren en meedenken (in de vorm van bijvoorbeeld werk-ateliers) met de inrichting van hun omgeving is ondersteuning gewenst. Gemeente en waterschap willen deze projecten benutten om burgerparticipatie voor een bredere doelgroep (omwonenden, scholen, ouderen) op te starten. Zodanig dat de waterbergingslocaties van de bevolking worden en niet enkel een top-down plan van de overheid.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De projecten zijn voorbeelden van hoe van een probleem (wateroverlast) een kans (verhogen natuur-/water-/omgevingskwaliteit) te maken.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Er wordt meer waterberging gerealiseerd dan strikt noodzakelijk. Hiermee wordt ingespeeld op een toekomstig scenario waarin er eventueel nog meer bergingsoppervlakte nodig is.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Het project in Lexmond is reeds gestart. Een wijziging van het bestemmingsplan vindt naar verwachting plaats eind 2016 waarna met de daadwerkelijke uitvoering wordt gestart eind 2017.
In Ameide start het project in het derde kwartaal van 2016 met de bedoeling in 2018 uit te gaan voeren.

Topsloten

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In dit project worden 20 grondeigenaren (boeren) gevraagd om 3 jaar lang mee te werken om op hun bedrijf één topsloot te realiseren. De topsloot is een sloot die ecologisch gezond is en verscheidenheid aan water- en oevergebonden organismen (planten en dieren) laat zien. De biodiversiteit en de waterkwaliteit moet aantoonbaar zijn toegenomen. De deelnemers kunnen ieder op hun eigen manier een aantal maatregelen uitvoeren in het beheer. Van elkaars aanpak kunnen ze leren en het kan inspirerend werken voor andere boeren en voor het Waterschap. Daarmee kunnen de agrariërs laten zien dat ze op deze manier naast de agrarische activiteiten ook een significante bijdrage kunnen leveren aan de waterkwaliteit en de agrarische biodiversiteit.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren en WSRL . Den Hâneker wil de mogelijkheden voor groenblauwe diensten verder onderzoeken en uitwerken. Een belangrijke nieuwe stap kan zijn om de fijnmazige structuur van sloten, die al aanwezig is, te benutten voor natuurontwikkeling en versterking van de biodiversiteit. Dat vraagt inzet en creativiteit van de betrokken landeigenaren (meestal de boeren). Dit project daagt de agrariërs uit om zelf een topsloot te realiseren. Voor het Waterschap is het de uitgelezen mogelijkheid om verbetering van de waterkwaliteit (KRW doelstellingen) te realiseren.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Sportvisserij, schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), recreatieve beleving voor bewoners en bezoekers, voorbeeld voor groenblauwe diensten, agrarische biodiversiteit, imagoversterking boeren,

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

In dit plan blijft het verkavelingspatroon intact en wordende natuurwaarden te versterkt bij volledig agrarisch gebruik. Ecologische sloten met schoon water en kleurrijke oevers versterken het imago van het weenweidelandschap en van de boeren.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Als dit project positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden, in samenwerking met de boeren, Waterschap Rivierenland en Provincie ZH (en mogelijk andere partijen). Het kan als voorbeeld dienen bij invulling van Deltaplan Water en van de Leefgebiedenbenadering als vorm van groenblauwe diensten.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het worden voorbeeldsloten, die inspirerend kunnen zijn voor de andere boeren om na te volgen en voor WSRL hoe ze meer boeren kunnen inspireren en daarmee hun KRW-doelstellingen te halen. Burgers en recreanten kunnen het bezoeken en met voorlichting kennis maken met de natuurwaarden die op deze wijze gerealiseerd worden.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Hoge agrobiodiversiteit en schoon water zijn belangrijke kenmerken van een gezonde bedrijfsvoering in de landbouw. Als in het gebied elke polder zorgt dat het water langer vastgehouden kan worden (grotere waterberging) en het water schoon wordt, levert dat een belangrijke bijdrage aan de doelstelling van Kaderrichtlijn Water en aan de versterking van de biodiversiteit in het gebied. Juist op langere termijn komt dat de duurzaamheid en de leefbaarheid ten goede.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 3 jaar, met onder meer de volgende activiteiten: randvoorwaarden eenduidig formuleren; werving deelnemers; natuurmeetlat opstellen; opstellen plan van aanpak; Financiering van het pakket van maatregelen; 0-situatie meten en rapporteren; uitvoering maatregelen; monitoring en rapportage;

Cursus ecologisch beheer voor boeren en loonwerkers

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In het buitengebied van A-V zijn er veel bermen en sloten. Veel van het onderhoud aan bermen en sloten wordt door loonbedrijven uitgevoerd, in opdracht van gemeenten, boeren, waterschap, Provincie ZH. Door ecologisch beheer kan de natuurkwaliteit van de bermen en de sloten sterk en recreatieterreinen verbeteren. Dat vraagt inzicht in de juiste methoden, periode van werken, materieel, etc. Ook de kennis van de Flora- en faunawet is relevant. Voor opdrachtgever en opdrachtnemer is het belangrijk om duidelijk te hebben wat het doel is van het ecologisch beheer. Een cursus en een velddemonstratie leidt tot beter inzicht en afstemming om tot gewenste natuurdoelen te komen.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren, loonbedrijven, gemeenten, Blauwzaam en WSRL . Den Hâneker heeft als doelstelling het agrarisch natuurbeheer bij agrariërs en particulieren. WSRL heeft een waterkwaliteitsdoelstelling (KRW) en de gemeenten , bewoners en bezoekers willen graag aantrekkelijke , bloemrijke bermen en sloten

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), recreatieve beleving voor bewoners en bezoekers van bermen en sloten, voorbeeld voor groenblauwe diensten, agrarische biodiversiteit, imagoversterking van de grondeigenaren.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De aanwezige bermen, recreatieterreinen, sloten en watergangen in A-V zijn gebaat bij ecologisch beheer: grotere natuurkwaliteit, bloemrijke bermen en biologisch gezonde sloten

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Agrarisch natuurbeheer kent vele kanten. Het weidevogelbeheer is afgelopen jaren uitgewerkt in een subsidiestelsel met een pakket van maatregelen in het gebiedsplan, waar het Gebiedscollectief verantwoordelijk voor is. Juist nu is het nodig om ecologisch beheer van de niet direct productiegerichte gronden hoog op de agenda te zetten. Dit vraagt kennis, instructie en motivatie op verschillende niveaus.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Bewoners en recreanten beleven het gebied vooral vanaf de wegen en grotere waterwegen en recreatiegebieden. Kleurige en bloemrijke bermen en biologisch gezonde sloten met sloot- en oevervegetatie vergroten sterk de aantrekkelijkheid voor bewoner en bezoeker.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Hogere agrobiodiversiteit in bermen, sloten en recreatiegebieden versterken de duurzaamheid en de leefbaarheid van A-V.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere inhoud cursus en velddemonstratie vaststellen; regelen loonbedrijven voor demonstraties; cursus inhoudelijk opstellen; velddemonstraties;

Groenblauwe Dooradering in een polder

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In één polder van de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is een plan voor Groenblauwe Dooradering gemaakt en gerealiseerd. Het plan behelst een integraal plan voor ecologische inrichting en beheer van alle sloten en watergangen in de polder. Dit geeft de combinatie van verbetering van de waterkwaliteit, aanleg van natuurvriendelijke oevers en waterberging.

Deze aanpak heeft de volgende mogelijkheden en voordelen:

- het levert extra waterberging op – van belang voor Waterschap Rivierenland

- het historische slootpatroon blijft intact – belangrijk voor de cultuurhistorische waarde

- het geeft betere waterkwaliteit - dit is van belang voor de KRW-doelstelling van het Waterschap Rivierenland

- het geeft versterking en ontsluiting van de ecologische waarden in het leefgebied agrarisch landschap, voor verschillende soortgroepen.- Doelstelling van de Provincie ZH

- het is een alternatief voor de Groene Ruggengraat

- het versterkt de ecologische hoofdstructuur

- het verhoogt de recreatieve belevingswaarde –van waarde voor recreanten en eigen bewoners

- het is een nieuwe tak van agrarisch natuurbeheer –van belang voor boeren

Dit project kan op het niveau van één polder starten als pilot. Een goede monitoring van de resultaten ten opzichte van de 0-situatie is daarbij essentieel. Als het positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden. Per bedrijf wordt ook een bedrijfswaterplan opgesteld. Kernwoorden: pilot, groenblauwe dooradering, agrarische biodiversiteit, leefgebiedenbenadering, agrarisch natuurbeheer, waterberging, waterkwaliteit."

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De sloten en watergangen in de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden hebben vaak het unieke verkavelingspatroon uit de ontginningsfase. In dit plan blijft dat verkavelingspatroon intact en zijn er toch mogelijkheden om de waterberging te vergroten en de natuurwaarden te versterken bij volledig agrarisch gebruik. Ecologische sloten met schoon water en kleurrijke oevers versterken het imago van het weenweidelandschap en van de boeren.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Agrarisch natuurbeheer kent vele kanten. Het weidevogelbeheer is afgelopen jaren uitgewerkt in een subsidiestelsel met een pakket van maatregelen in het gebiedsplan, waar het Gebiedscollectief verantwoordelijk voor is. Het uitgebreide slotenstelsel in het veenweidegebied heeft zeer veel mogelijkheden om een nieuwe tak van agrarisch natuurbeheer te worden. Hiervoor moet eerst in voorbeeldprojecten duidelijk worden wat de gewenste aanpak is en welke mogelijkheden er allemaal liggen en welk resultaat het geeft. Als dit project positief uitpakt kan het uitgerold worden in andere polders en gebieden, in samenwerking met de boeren, Waterschap Rivierenland en Provincie ZH (en mogelijk andere partijen). Het kan als voorbeeld dienen bij invulling van Deltaplan Water en Leefgebiedenbenadering als vorm van groenblauwe diensten.,

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het project is een pilot en de gekozen aanpak is vernieuwend. Het versterkt het draagvlak voor de boeren en de leefbaarheid en de beleefbaarheid van de streek voor de bewoners en de bezoekers, door naast de agrarische functie ook ander functies te ontwikkelen en te versterken (schoonwater, waterberging, recreatie, biodiversiteit).

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere randvoorwaarden eenduidig formuleren; Overleg en principeafspraken met betrokkenen ; opstellen voor plan van aanpak; keuze van een polder; Financiering van het pakket van maatregelen; per deelnemer (boer) de maatregelen en vergoedingen vastleggen; 0-situatie meten en rapporteren; uitvoering maatregelen; monitoring en rapportage;

Dotterslingers door de polder

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

De Alblasserwaard –Vijfheerenlanden is en veenweidegebied en kent vele km sloten en watergangen. Op veel plaatsen is er geen goed ontwikkelde oevervegetatie en kenmerkende soorten zoals de dotter zijn vrijwel overal verdwenen. Voor de recreatieve belevingswaarde en de natuurkwaliteit zijn bloeiende slootkanten een verrijking. In dit project willen we een start maken en een voorbeeld geven van bloemrijke, natuurvriendelijke oevers, met de dotter als icoonsoort. Het is een bijdrage aan de biodiversiteit en de waterkwaliteit is er mee gediend. Voorwaarde voor het slagen van dit project is dat het juiste ecologisch beheer van de sloot en slootkant wordt toegepast en gegarandeerd en dat bij de start een aantal maatregelen zijn genomen zoals op diepte baggeren van de sloot en waar mogelijk de aanleg van een plas-drasoever. Zoeklocaties zijn bermsloten van wegen en tiendwegen en mogelijk provinciale recreatieterreinen, zo veel mogelijk zichtlocaties. Het doel is om in totaal 10 km te realiseren. Om een goed beeld te krijgen van de huidige verspreiding wordt er een aantal jaar geïnventariseerd op de dotter, waarbij de gegevens op een kaart worden gezet. Dat genereert informatie over de biotoopeisen die deze soort stelt.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met gemeenten , Natuur- en Vogelwachten, WSRL, Provincie ZH en Blauwzaam. Een aantrekkelijke streek voor bewoners en bezoekende recreanten.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), aantrekkelijker landschap voor bewoners en recreanten, verhoging van de biodiversiteit.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit project draagt bij aan bewustwording dat ecologisch beheer van sloten en oevers een verrijking van het landschap oplevert voor mens, plant en dier. Juist ook in een tijd dat de biodiversiteit flink onder druk staat zijn aansprekende voorbeeldprojecten hard nodig.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De wegen, fiets- en wandelpaden zijn de linten in het landschap en zorgen voor ontsluiting en mogelijkheden voor recreatieve beleving. Bloemrijke bermsloten zijn een aangename stoffering van het landschap.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Herstel van de biodiversiteit en een goede waterkwaliteit zijn essentieel voor het ecologisch draagvlak in de streek.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere waarnemingen doen en op kaart intekenen; beoordeling verspreidingskaart; criteria sloten/oevers; selectie geschikte locaties sloten/oevers; Benaderen beheerders/eigenaars; maatregelen per sloot opstellen; realiseren maatregelen; Berekening van kosten project;

Erfafspoeling bij agrarische bedrijven

Initiatiefnemers:

Den Hâneker

Beschrijving van het project:

In de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden zijn veel melkveehouderijen. Door de schaalvergroting die al vele jaren plaatsvindt, zijn de bedrijven steeds groter geworden. Grotere stallen en veel erfverharding voor de vrachtwagens die de bedrijven bezoeken (melk, voer). Het hemelwater wordt in de meeste gevallen direct afgevoerd naar het oppervlaktewater, de naastliggende sloot. Vervuiling spoelt dan mee de sloot in en heeft een negatief effect op het oppervlaktewaterkwaliteit. In de nabije toekomst zullen de eisen voor de afvoer naar de sloot worden verscherpt door het Waterschap. Door na te gaan hoe vervuiling van het afspoelwater kan worden voorkomen en maatregelen te nemen om lichte vervuiling eerst te reinigen voordat het definitief in het oppervlaktewater terecht komt, wordt en flinke bijdrage geleverd aan het schoonhouden van het leefmilieu. Door een scan te maken van de situatie op het agrarisch bedrijf en een plan op te stellen en uit te voeren gericht om deze vorm van vervuiling tegen te gaan, wordt proactief opgetreden om aan toekomstige eisen te voldoen. Ook kan worden nagegaan of en hoe dit water hergebruikt kan worden. Het is en goede vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het doel is om een start te maken met een 20-tal agrarische bedrijven en ervaring o te doen met deze aanpak.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Samenwerking met de boeren, gemeenten , WSRL en LTO . Den Hâneker heeft als doelstelling het agrarisch natuurbeheer bij agrariërs en particulieren. WSRL heeft een waterkwaliteitsdoelstelling (KRW), waarbij vervuiling bij de bron tegengegaan moet worden.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Schoon water voor Kaderrichtlijn Water (WSRL), voorkomen van watervervuiling aan de bron, maatschappelijk verantwoord ondernemen door agrarische bedrijven, imagoverbetering van boeren.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit project is de eerste fase om bij alle agrarische bedrijven de vervuiling door erfafspoeling aan de bron aan te pakken en hergebruik te stimuleren. Hier willen we ervaring me opdoen hoe dat op een verantwoorde manier kan gebeuren Dit vraagt kennis, instructie en motivatie op verschillende niveaus, bij boeren en het Waterschap..

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

De agrarische bedrijven zijn de economische pijlers voor het buitengebied van de A-V. Met dit project wordt invulling gegeven aan een onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen door agrarische bedrijven en draagt zo bij aan imagoversterking van deze sector. Een goede PR is daarom ook een belangrijk onderdeel van dit project.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Door vervuiling van het oppervlaktewater te voorkomen door gerichte maatregelen bij de erfafspoeling wordt een belangrijke bijdrage geleverd aan duurzaam omgaan met en hergebruik vant zoet water.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

looptijd 2,5 jaar, met onder andere gegevens van WSRL en LTO vertalen; mogelijkheden helofytensloot uitwerken; deelnemers werven; bedrijfswaterplan opstellen; kosten berekenen per deelnemer; realiseren maatregelen; Berekening van kosten project;

Slobbengors

Initiatiefnemers:

Erik Feenstra en Danielle Wijnen, Gemeente Papendrecht

Beschrijving van het project:

Bij nieuwbouw van hoofdkantoor van Fokker op het Slobbengors, aan het drierivierenpunt, wordt het groen heringericht om het gebied beter toegankelijk te maken voor bijvoorbeeld wandelaars.
Het pad langs de rivier wordt verbonden met het groengebied erachter en het gebied wordt met aantrekkelijke verblijfsplekken verrijkt. Het groengebied wordt ook beter verbonden met de rivier.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Regionaal wandelroutenetwerk. Langs de rivier loopt een wandelroute die deel uitmaakt van het regionale wandelroutenetwerk dat in 2015 is aangelegd met subsidie van de Provincie Zuid-Holland.
Ook is er relatie met het project RiverArt dat deel uitmaakt van de Waterdriehoek. Doel is om met kunstwerken of landschapskunst de identiteit en aantrekkelijkheid van een gebied te verhogen. Stichting RiverArt richt zich de komende jaren op de rivier de Noord tussen Rotterdam en Dordrecht.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Recreatie.
Een bijzondere plek aan het drierivierenpunt, één van de parels uit de Ruimtelijke strategie Drechtsteden, wordt ontsloten voor recreanten.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Het Slobbengors en het drierivierenpunt is een plek met ruimtelijke kwaliteit en die een deel van het verhaal van de ruimtelijke geschiedenis van de regio kan vertellen.
Het gebied achter de dijk wordt beter met de rivier verbonden, waardoor die oorspronkelijke verbondenheid beter herkenbaar wordt.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Met het bestaande plan kan slechts een deel van het Slobbengors worden heringericht.
Om het hele groengebied te verbeteren is meer budget nodig.
Na aanleg valt het project onder beheer van de gemeente.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Een unieke plek wordt met het wandelroutenetwerk ontsloten en verbonden met andere plekken in de Alblasserwaard.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Een bestaand groengebied wordt na herinrichting beter benut en wordt voor meer mensen van betekenis.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Bouwrijp maken november 2015 tot april 2016,
Technische aanpassingen gebied vanaf juni 2016 en inrichting park (deel van het gebied) laatste kwartaal 2017.

Watertorenterrein Nieuw-Lekkerland

Initiatiefnemers:

Particulieren en gemeente

Beschrijving van het project:

Het Watertorenterrein bevat een voormalige watertoren die nu bewoond wordt.
Verder ligt hier een kleine insteekhaven die eigendom is van een stichting.
Conform de Structuurvisie Nieuw-Lekkerland is de ambitie hier een recreatieve knoop te realiseren. Daarvoor wordt gedacht aan: nieuwe vaarverbinding naar Kinderdijk, een jachthaven, camperparkeren voor bezoekers Kinderdijk, kleinschalig kamperen, waterrecreatie met strand en bootjeshelling, horeca en meer natuur.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Met de herontwikkeling van Kinderdijk.
Ambitie van de gemeente is enerzijds Kinderdijk beter te ontsluiten door verbindingen over water en parkeerplaatsen voor langparkeren buiten het gebied.
Anderzijds is de ambitie de toerist die Kinderdijk bezoekt langer vast te houden in het gebied door het bieden van andere plekken om te verblijven.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Versterken van de leefbaarheid. De recreatieve ontwikkeling is ook zeker bestemd voor inwoners uit Nieuw-Lekkerland.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Met de ontwikkeling van het gebied wordt de relatie met de Lek versterkt.
De Lek is bepalend voor het karakter van het gebied, maar er zijn maar weinig plekken langs de dijk waar de Lek nog echt beleefd kan worden.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Ondersteuning is vooral nodig in de planvormingsfase waarbij plannen ontwikkeld worden die door alle partijen (Provincie, Rijkswaterstaat, Waterschap, particulieren en gemeente) ontwikkeld worden die passend zijn.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Met deze locatie wordt het gebied recreatief verder ontsloten.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Duurzaamheid kan uitgangspunt zijn bij de plannen.
Andere duurzame ontwikkelingen zijn: met een eventuele jachthaven ontstaat er ook meer waterberging en daarmee 'Ruimte voor de Rivier', de natuurontwikkeling kan bijdragen aan een verbetering van de instandhoudingsmogelijkheden voor soorten.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

We staan aan de start van dit project.
De eerste stap betreft de planvorming.
Daarvoor willen we met alle partijen om tafel. Half 2016 moet deze stap zijn afgerond.
Vervolgens volgt de ontwerpfase waarin de plannen worden uitgewerkt.
Dit zal de tweede helft van 2016 in beslag nemen.
Realisatie is dan mogelijk in 2017.

De aantrekkingskracht van de Iconen in onze Streek

Onze regio kent een aantal in het oog springende iconen. Deze trekpleisters hebben een grote aantrekkingskracht op toeristen, zelfs tot ver over onze landsgrenzen heen. In de regel worden als icoon beschouwd:

Kinderdijk;
Glasstad Leerdam;
Gorinchem en de Vestingsdriehoek.

Daar houdt het echter niet bij op. De historische binnenstad van Dordrecht, het Nationaal Park De Biesbosch en het architectonisch interessante Rotterdam zijn ook grote trekpleisters en liggen - vanuit het gezichtspunt van Amerikaanse, Chinese of Japanse bezoekers - op een steenworp afstand van de molens van Kinderdijk. Nieuwpoort en het historische verloop van de Oude Hollandse Waterlinie tot aan Gorinchem trekken jaarlijks ook vele toeristen en men zou het gehele middengebied met de polders, boezems en dijken als één groot icoon kunnen beschouwen.

Feit is dat onze streek (en haar directe omgeving) een magneetfunctie heeft, die grote aantallen mensen van dichtbij en ver weg aantrekt. De gebiedscoalitie wil graag de positieve impact van de toeristische toestroom vergroten. Daartoe dienen we er op de eerste plaats voor te zorgen dat de drie genoemde iconen zich blijven ontwikkelen en zo hun aantrekkingskracht behouden. Daarnaast willen we hun bezoekers graag verleiden om meer van het moois te ervaren dat onze streek te bieden heeft. Daarover gaat deze kanskaart.

De 3 iconen

Kinderdijk

De 19 molens van Kinderdijk, sinds 1997 UNESCO werelderfgoed, zijn hét internationaal bekende symbool van Nederlands watermanagement. Het is bovendien een toeristentrekker bij uitstek, waar tal van activiteiten zijn te beleven. Om de honderdduizenden bezoekers beter te kunnen ontvangen, wordt een nieuw bezoekerscentrum gebouwd en wordt de gehele entreezone vernieuwd. Deze projecten rondom het versterken van de aantrekkingskracht van icoon Kinderdijk zijn opgenomen in de landschapstafel Waterdriehoek.

De Gemeente Molenwaard heeft acht projecten aangeleverd voor een programma Waterdriehoek 2016-2019:

verbeteren verkeersveiligheid entrée Nederwaard,
rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, realisatie touringcar en camperparkeren,
rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, realisatie voet-/fietsverbinding Tiendweg/Lekdijk,
rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, (her-)inrichting landschappelijke zone,
voetgangerstunnel Lekdijk t.b.v. passagiers van rivercruises,
vernieuwen picnicplaatsen langs het fietspad boezemkade Achterwaterschap ca.,
realisatie voetpad onderlangs de Lekdijk tussen aansluiting Floris V pad en Nederwaard,
halte Waterbus, realisatie infopunt

Een aantal van deze nieuwe projecten versterkt de aantrekkingskracht van Kinderdijk. Een aantal richt zich op de verbinding met en de aantrekkelijkheid van het achterland. Deze projecten (i.c. projecten 3, 4, 6 en 7) zouden ook in de landschapstafel Alblasserwaard-Vijfheerenlanden opgenomen kunnen worden.

Er is wellicht echter meer mogelijk. Hoe verleiden we de bezoekers om ook daadwerkelijk de streek in te trekken voor een één- of meerdaags verblijf? Zijn er arrangementen mogelijk met een 'hop on hop off'-boot over de boezem, met witte e-bikes of een combinatie van fietsen, wandelen en waterbus? Kan het belang van watermanagement ook verderop in de polder worden beleefd?

Naast de ontwikkelingen die gericht zijn op het bevorderen en beter benutten van de recreatieve mogelijkheden zijn er andere verbindingen te leggen met wat er allemaal in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden aan potentie is. Tijdens de bijeenkomst van de landschapstafel van 11 november 2015 kwam een aantal suggesties naar voren:

de instandhouding van de molens, het aspect van werkgelegenheid en het belang van goed vakmanschap daarvoor,
het zichtbaar maken van de functie van de veelal 'grondzeilers' en het doen van experimenten met de waterstanden in relatie tot bodemdaling, oxidatie van de grond et cetera...
....

Glasstad Leerdam

Leerdam is de 'Glasstad' van Nederland. Vanaf 1765 legden glasblazers de basis voor de glasindustrie van Leerdam. Vandaag de dag kent de stad naast de Glasfabriek veel glasattracties: het Nationaal Glasmuseum, de Glasblazerij, de Kristalwinkel, het Glasvormcentrum en diverse glasgalerieën). Vele bezoekers komen hier op af. Leerdam heeft tevens een bijzonder buitengebied met de karakteristieke natuur van de regio: de Linge, het Lingelandschap, de historische wielen, de monumentale boerderijen en de weinig verkavelde landbouwgebieden.

De gemeente Vijfheerenlanden werkt er hard aan om de Glasstad als icoon verder te ontwikkelen. Diverse projecten zijn in eerdere gebiedsdeals opgenomen om Leerdam als toegangspoort sterker te maken: het Dijkpark met het door crowdfunding gefinancierde kunstwerk De Glazen Toren en het Wiel Voortwaartsveld zijn ontwikkeld om de bezoeker in de stad kennis te laten maken met het buitengebied. Het Liniepad en Laarzenpad leiden de toerist vervolgens de stad uit en het omringende landschap in. Plan Heikikker versterkt bovenal specifieke kenmerken van de biodiversiteit, maar ook de natuurbeleving.

Ook hier is het zaak om werk te maken van de ambitie om bezoekers te verleiden om ook kennis te maken met het achterland. Hoe sporen we bezoekers aan om naast een bezoek aan de Glasattracties ook de streek in te gaan? Welke rol kunnen de vele culturele activiteiten in Leerdam gebruikt worden om de beleving van de streek te versterken. Kunnen die activiteiten ook in de streek worden gehouden, zodat bezoekers zowel natuur als cultuur kunnen ervaren? Welke verbindingen en arrangementen met bijvoorbeeld Gorinchem en de Vestingsdriehoek zijn mogelijk?

Gorinchem en de Vestingsdriehoek

De zogenaamde Vestingdriehoek van Slot Loevestein en de vestingsteden Woudrichem en Gorinchem - aan weerszijden van de Merwede – heeft Holland in het Rampjaar 1672 beschermd tegen de Fransen. Later werd dit gebied een hoeksteen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De vroegere militaire verdedigingswerken van de ‘cluster Gorinchem’ omvatten de vestingwallen met militaire objecten en de omliggende forten en worden ingezet als boegbeeld van de Hollandse Waterlinie.

De Vestingsdriehoek is historisch dus zeer interessant. De gemeente Gorinchem wil daarom de kwaliteit van dit icoon daarom versterken. Daarvoor staan diverse projecten op stapel.Door de jaren is het beeld van een strakke verdedigingsstructuur van de Vesting Gorinchem door allerhande oorzaken geweld aangedaan. Beoogd wordt te komen tot een betere vestinguitstraling met een historisch juist beeld. De uit te voeren maatregelen zijn tevens gericht op verbetering van de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de wallen.

Gorinchem en de Vestingsdriehoek is een icoon met potentie. Hoe kunnen we dit versterken? Hoe kunnen verbindingen met bijvoorbeeld de Biesbosch en Dordrecht (over land en/of water) en daarmee ook met Kinderdijk leiden tot nieuwe kansen? Welke mogelijkheden biedt de ligging aan het water waar riviercruiseschepen langskomen. Welke kansen biedt de nabijheid van Leerdam voor meerdaagse arrangementen. Hoe zetten we de Vestingsdriehoek nog beter op de kaart?

Verbinden van iconen

Hierboven is al aangegeven dat de verbinding van de iconen kansen biedt. Het is van groot belang dat partijen hierover in gesprek gaan. Hetzelfde geldt voor de verbinding tussen stad en land in het algemeen. Hoe krijgen wij deze stadland-verbindingen goed op de rit? Hoe zorgen we ervoor dat mensen uit de verstedelijkte zuidrand daadwerkelijk de polder gaan beleven?

Mag het een icoontje meer of minder zijn?

Bovenstaande trekpleisters worden doorgaans beschouwd als de iconen. Toch is er nog meer te zien in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

Nieuwpoort en de Oude Hollandse Waterlinie

Nieuwpoort werd aan het eind van de zeventiende eeuw als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie een vestingstad met stadsmuren, bastions en een gracht. Veel hiervan is nog duidelijk waarneembaar. Aan de Oude Hollandse Waterlinie herinneren ook het Arsenaal en het oude stadhuis. Aan de kwaliteit en de beleving hiervan is echter nog een en ander te verbeteren. Hiervoor is een eerste project opgenomen in de tweede gebiedsdeal (Groenplan Stadswallen en Veerseweg), maar er is veel meer te doen.

Vanaf Nieuwpoort tot aan Gorinchem is de Oude Hollandse Waterlinie op heel veel plekken in de streek zichtbaar. Dit kan nog beter benut worden. Zo heeft het buurtschap Sluis, ten oosten van Ameide, een molencomplex gekend dat ervoor zorgde dat overtollig polderwater in de Lek werd geloosd. Achter het uitwateringscomplex was voor de Oude Hollandse Waterlinie een schans op de hoge Lekdijk aangelegd. In 1892 werd een stoomgemaal in gebruik genomen dat dienst heeft gedaan tot 1946. Een kwaliteitsimpuls in Sluis is in de tweede gebiedsdeal opgenomen. Stichting Groene Hart heeft plannen om het gemaal te verwerven en in te richten als bezoekerscentrum.

Kansen:

De huidige structuur van de wandelpaden op de vestingwerken van Nieuwpoort (onderdeel van de LAW Grote Rivierenpad) is nu een samenraapsel van graspaden, halfverharde paden en asfaltpaden. Dit zorgt voor een rommelig beeld van de vestingwerken. Herstructurering naar één type pad (liefst halfverhard of gras) met een logisch tracé zou bijdragen aan een betere beleving van de vestingwerken.
Extra parkeerplaatsen en een verbinding over water met Kinderdijk (waterbus) zou Nieuwpoort beter ontsluiten en een struinpad door de uiterwaarden, in combinatie met de dijkversterking tussen Gelkenes en Nieuwpoort geeft de bezoeker meer opties.
Het hele traject van de Oude Hollandse Waterlinie biedt kansen, bijvoorbeeld voor creatieve ondernemers, kunstmanifestaties en andere culturele evenementen. Hoe kunnen we daaraan invulling geven?

Het gebied tussen deze iconen vormt eigenlijk een icoon op zichzelf. Over het belang en de kwaliteit van dit middengebied leest u hier meer. Bovendien biedt de relatie met de omringende iconen buiten de AV kansen (Dordrecht, de Biesbosch en Rotterdam).

De onbegrensde mogelijkheden van het Water

In de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden gaat het veel over water. Het gebied dankt zijn bestaan aan ons gevecht tegen het water. Tegelijkertijd doen we heel veel met het water. Het water biedt nog veel meer kansen, vooral ook voor recreatie. Waterrecreatie is eigenlijk nog niet uitdrukkelijk ontwikkeld.

Ontwikkeling van recreatieve routes over de binnenwateren

Eén van de projecten uit de tweede gebiedsdeal voorziet in het aanleggen van een vaarroutenetwerk voor kanoërs. Voor de gemotoriseerde waterrecreant blijft de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden een nauwelijks toegankelijk gebied. Sliedrecht onderzoekt of op korte termijn een zwaaihaak gerealiseerd kan worden, zodat inwoners hun boot te water kunnen laten. Bij toekomstige ontwikkelingen, zoals dijkverzwaringen, wil Sliedrecht extra recreatieve voorzieningen inbrengen, zoals een permanente bootjeshelling.

Willen we werk maken van het openstellen van het gebied voor de motorrecreatievaart? Hoe verhoudt zich de particuliere gemotoriseerde recreatievaart tot de wens tot (zondags)rust? Zouden er mogelijkheden moeten zijn voor de huur van fluisterboten, kano’s en voor georganiseerde vaarexcursies? Zouden bezoekers aan Kinderdijk met een hop-on-hop-off-boot de streek ingetrokken kunnen worden?

Verbindingen over de buitenwateren

Ook het buitenwater biedt mogelijkheden voor het verder ontsluiten van het gebied. Gorinchem wil nagaan of een verbinding met de Waterdriehoek en Rotterdam mogelijk is. Tevens wil zij nagaan of een aanlegsteiger voor riviercruiseschepen een zinvolle investering is. En aan de noordzijde van het gebied liggen er mogelijkheden om de vaarverbinding naar Kinderdijk door te trekken naar Schoonhoven/Nieuwpoort.

Ook havenfaciliteiten krijgen de aandacht. Het Watertorenterrein in Nieuw-Lekkerland omvat een voormalige watertoren en een kleine insteekhaven. Conform de Structuurvisie Nieuw-Lekkerland en in relatie tot de herontwikkeling van Kinderdijk is de ambitie hier een recreatief knooppunt te realiseren. Daarvoor wordt gedacht aan: een nieuwe vaarverbinding naar Kinderdijk, een jachthaven, camperparkeren voor bezoekers Kinderdijk, kleinschalig kamperen, waterrecreatie met strand en bootjeshelling, horeca en meer natuur.

Naast bovengenoemde ontwikkeling in Nieuw-Lekkerland wordt ook nagedacht over het verbeteren van de havenfaciliteit in Nieuwpoort voor particuliere passanten.

Versterken cultuurhistorie / beleefbaar maken van de Hollandse Waterlinie

Initiatiefnemers:

Dhr. A.J. de Bruijn, Gemeente Gorinchem,
Provincie Zuid-Holland,
Unie van Vestingsteden,
Provincie Gelderland

Beschrijving van het project:

Door de jaren heen is het beeld van een strakke verdedigingsstructuur van de Vesting Gorinchem door allerhande oorzaken geweld aangedaan.
Uitvoering van dit project leidt tot een betere vestinguitstraling met een historsich juist beeld.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Dit project is nadrukkelijk gelinkt aan de provinciale Erfgoedlijn Oude Hollandse Waterlinie.
De vroegere militaire verdedigingswerken van de 'cluster Gorinchem', omvattende de vesting Gorinchem met de militaire objecten en de omliggende forten, worden ingezet als boegbeeld van de Hollandse Waterlinie.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Toerisme en economie.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Door tal van partijen wordt momenteel ingezet op het op de Werelderfgoedlijst krijgen van de Hollandse Waterlinie.
Daarvoor is het noodzakelijk dit in een historische juiste context te presenteren. Door dit project te realiseren wordt hieraan een impuls gegeven.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Na realisatie, wordt het een onderdeel van het grotere geheel, maar wordt het tevens ingezet als toeristisch product in de vermarkting van stad en regio.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Opname op de Werelderfgoedlijst zal een enorme boost geven aan het bezoek aan de regio.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Dit zal in het werk moeten worden bepaald.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

In 2016 wordt het 'Vestingplan Gorinchem' opgesteld.
Aan de hand daarvan worden de uit te voeren projecten opgesteld.

Gorinchem als bestemming voor riviercruiseschepen

Initiatiefnemers:

dhr. A.J. de Bruijn, Gorinchem en omliggende regio

Beschrijving van het project:

Een passend aanbod om riviercruiseschepen naar Gorinchem te halen en de passagiers Gorinchem en de regio te laten bezoeken.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Versterken van de toegangspoorten van de regio.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Toerisme, economie en werkgelegenheid

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

N.v.t.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Door krachten te bundelen en juiste marketing kan een aantrekkelijk toeristisch product worden ontwikkeld

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Zowel fysiek door de gasten arrangementen aan te bieden en ze het gebied in te brengen. Ook via marketingactiviteiten.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Momenteel varen de riviercruiseschepen al langs Gorinchem.
Afmeren veroorzaakt daardoor geen 'onbalans'.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Het project bestaat globaal uit volgende stappen:

verbeteren havenfaciliteiten
ontwikkelen 'shore excursions', landexcursies voor de passagiers. Arrangementen waarbij de passagiers Gorinchem en het achterland (A/V, Vestingdriehoek, Hollandse Waterlinie etc. gaan ontdekken
Marketingactiviteiten

Verbinding Vestingdriehoek - Waterdriehoek

Initiatiefnemers:

Dhr. A.J. de Bruijn, Gemeente Gorinchem,
overige deelnemers: Vestingdriehoek, Provincie Zuid-Holland, deelnemers Waterdriehoek en mogelijk provincie Noord-Brabant

Beschrijving van het project:

Het realiseren van een reguliere (seizoensgebonden) veerverbinding tussen Zaltbommel, Gorinchem en Dordrecht. Hiermee worden twee sterke toeristische regio's aan elkaar gekoppeld:
- De Waterdriehoek (Werelderfgoed Kinderdijk, Dordrecht en Nationaal Park De Biesbosch) en
- de Vestingdriehoek (Slot Loevestein, Fort Vuren en de vestingsteden Woudrichem en Gorinchem).
Dit geeft een impuls aan het bezoek van Waterdriehoek en Vestingdriehoek, maar door de verschillende afmeerplaatsen langs deze route ook aan de regio A/V.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

De koppeling tussen deze regio's wordt breder dan sec de verbinding over water.
Het maakt onderdeel uit van een sterk routenetwerk bestaande uit de verbinding over water, maar ook over de weg en per spoor via de Merwede-Lingelijn.
Zie verder ook hetgeen vermeld bij het project 'Versterken van de marketing'.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Toerisme en daarmee ook de economie in de regio.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Het versterkt de beleving van(af) het water. De rivieren vormen een onlosmakelijk onderdeel van de streek.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit initiatief kan een belangrijke motor vormen voor de verdere toeristisch-recreatieve ontwikkeling en profilering van de regio.
Een koppeling met de ontwikkeling in de drie regio's biedt investeringskansen, zowel fysiek als op het gebied van toeristisch/recreatieve product- en marktontwikkeling.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

In eerste instantie de fysieke ontsluiting van de streek. Het versterkt twee van de belangrijke toegangspoorten van de A/V en daarmee de tussenliggende regio.
De ervaring van de al aanwezige veerdienst wijst uit dat een verbinding over water als aantrekkelijk onderdeel van routegebonden recreatie-activiteiten fungeert.
Door deze verbinding uit te breiden, komt deze dichter bij de bewoners van de 3 regio's (Waterdriehoek, A/V en Vestingdriehoek).
Dit verlaagt de drempel om er gebruik van te maken. Dit zal leiden tot een toename van het aantal bezoekers, zowel van buiten de A/V als de eigen bewoners.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Het stimuleert de recreatieve activiteiten per fiets of te voet.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Dit project wordt vanuit meerdere invalshoeken benaderd, waaronder openbaar vervoer over water.
Zodra er vanuit de verschillende aanvliegroutes duidelijkheid is over de haalbaarheid, kan er snel worden gehandeld.

Vaarroutenetwerken

Initiatiefnemers:

Danielle Wijnen, Gemeente Alblasserdam en Molenwaard

Beschrijving van het project:

De waterrecreatienetwerken in de regio AV zijn nog niet optimaal.
We willen een onderzoek laten uitvoeren naar de mogelijkheden.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

'Waterrecreatie visie'
Inzicht geven in de kansen en ontwikkelpotentieel.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Stimuleren toerisme.
Toegankelijkheid van het gebied.
Verstevigen van het recreatieve routenetwerk

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Water is een belangrijk thema in deze streek.
Door een watervisie kan de identiteit nog meer versterkt worden.
Wat er uit de visie komt weten we nu nog niet.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Initiatieven die hier uit voortkomen moeten per definitie op eigen benen kunnen staan en in samenhang zijn met andere recreatieve netwerken/ondernemers.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Vervoer over water als aanvulling op het bestaande aanbod.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Vervoer over water is niet per definitie heel duurzaam.
Hier kan wel de focus op gelegd worden.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Start onderzoek 2016.
Oplevering 2017?
Starten werkzaamheden 2017?

Watersimulaties

Initiatiefnemers:

Ton Schüller, Wellantcollege, DaVinci

Beschrijving van het project:

Om jongeren te interesseren voor opleidingen in watermanagement wordt een module ontwikkeld waarin verschillende watergerelateerde simulaties kunnen worden gedaan.
Denk aan regenval, waterstanden, sluizen, wateropvang, piekbelasting riolen, groene gevels.
Dit kan worden betrokken bij de volgende Game on van SBB (op het gebied van water)

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Thema waterveiligheid, duurzaamheid

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Waterveiligheid
Duurzaamheid

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Is innovatief en raakt aan waterveiligheidsinitiatieven in de regio.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Dit idee is afkomstig van de Kick off 'Waterroute'.
Is nog niet uitgewerkt.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Moet nog opgezet worden.

Visgidsen

Initiatiefnemers:

Dinus Herrewijnen, Wellantcollege. Holland Delta.

Beschrijving van het project:

Visarrangementen organiseren voor buitenlandse gasten en andere activiteiten op poten te zetten gerelateerd aan water en natuur.
Hiertoe werken we aan een module voor het opleiden van visgidsen, natuurgidsen (als onderdeel van de opleiding sportvissen van Wellantcollege Gorinchem).

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Dit project kan interessant zijn voor het gebiedsplatform A-V.
Het betreft een landschappelijk project en een nieuwe invalshoek voor werkgelegenheid in de regio A-V.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Dit project is gericht op het leveren van toegevoegde waarde voor het thema 'Toerisme en recreatie' uit de gebiedsvisie.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Toerisme en recreatie is een van de stuwende sectoren in A-V (bron: economische transformatiemonitor).

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Ondersteuning is gewenst in de opstart van het bouwen van een samenwerkingsconstruct.
Op welke manier worden de visgidsen ingezet,
Welke concrete rvraag voor Wellantcollege ligt er om in het curriculum op te nemen.
Voor welke partners is dit interessant.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

A-V als visgebied

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

opzetten samenwerking Holland Delta, Wellantcollege en derde partijen.
Omschrijven vraag tbv onderwijsontwikkeling
Bouwen module visgids.
Ontsluiten aanbod visgidsen via toeristische informatiekanalen/vvv's (doorlooptijd: 1 jaar)

Werken aan Bodem & Water in polder Nieuwland

Initiatiefnemers:

Peter Heikoop en Wim Dijkman

Beschrijving van het project:

In dit project gaan we op zoek naar mogelijkheden om meer koolstof in de bodem op te slaan en minder uit te stoten. Daarom is dit een klimaat mitigatie project.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Op basis van de lijst met projecten, is niet direct een project te benoemen waarmee samenhang bestaat. Wellicht biomassa stromen en ecologisch beheer (fase 1).

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Biodiversiteit
Waterkwaliteit

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

Het project zorgt ervoor dat de bodemdaling aanzienlijk vermindert, meer water in de sloten kan blijven stromen, weidevogels meer kans maken en het landschap beter blijft functioneren

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Binnen de polder moet het gesprek tussen de boeren worden georganiseerd, niet iedereen zit op dezelfde lijn, c.q dezelfde gedachten over peilbeheer. Een onafhankelijke benadering kan partijen bij elkaar brengen.
Kennis van buiten is nodig om boeren te motiveren voor de maatregelen en hen te begeleiden. Tevens voor de monitoring ism het Waterschap.
Eenmaal de urgentie en kennis gedeeld, dan kunnen wellicht andere bronnen ter ondersteuning worden ingezet.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

In het project wordt uiteraard veel aandacht aan communicatie besteed en het belangrijkste is dat alle boeren in de polder aan de slag gaan en hun resultaten uitdragen aan de burgers die er fietsen, wandelen, etc.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Dat is de kern van het project: door toepassen van onderwaterdrainage en compost maken we een enorme slag richting CO2 neutraler.
Daarnaast beschermen en (her) ontwikkelen wij de biodiversiteit die bij het landschap hoort

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Stap 1: Agenda setting: we gaan met alle ondernemers (ca. 25) in gesprek om de urgentie samen vast te stellen.
Stap 2: We, c.q. de boeren definiëren (wellicht) 4 maatregelen waarmee we aan de slag kunnen om het doel (meer CO2 neutraal) te bereiken.
Stap 3: Boeren verwerven specifieke kennis hierover
Stap 4: Boeren passen de maatregelen toe en de resultaten worden gemonitord.

Een blauwgroen fundament voor de toekomst

Initiatiefnemers:

Waterwerkgroep Alblasserwaard/Vijfheerenlanden, Jan van Heukelum / Peter Kwakernaak.

De waterwerkgroep is één van de werkgroepen binnen Stichting Blauwzaam.
Binnen deze werkgroep zijn het onderwijs (Wellantcollege), Overheid (gemeente Giessenlanden, Waterschap Rivierenland), ondernemers (Oasen, Kwakernaak, Croon, De Groene Geer) en maatschappelijke organisaties (schutsluis Alblassedam) vertegenwoordigd.
Via het netwerk van de stichting Blauwzaam worden de initiatieven en resultaten van deze werkgroep gedeeld met de aangesloten ondernemers

Uitgangspunten zijn voor de werkgroep water :

Kenbaar maken aan het publiek door onderzoek en onderbouwing van de gevolgen van de klimaat verandering door visualisatie, door verzamelen van data en beschikbare data te verwerken op GBKN en /of GIS ondergronden.
Data die aangeven wat de huidige status is en wat er gaat gebeuren volgens de verwachtingen.
In kaart gebracht worden de gevolgen, die te verwachten zijn.
Bredere discussie en draagvlak voor het thema water mbv data en als opstap naar verhelderen en bijstellen van verwachtingen. We gaan ervan uit dat we in deze regio te maken hebben met betrokken burgers;
Draagvlak voor het zoeken naar en verkennen van oplossingen en kansen voor onze streek.

Daarom is de werkgroep water samengesteld uit een aantal mensen die betrokken zijn vanuit verschillende maatschappelijke achtergronden, werk, bedrijven en onderwijs en agrarische sector en overheden om met zo veel kennis als achtergrond daarover na te denken en dit project te vervolgen en tot een succes te maken voor onze streek.
Mogelijk heeft het geheel ook effect voor anderen, als het over verbinden gaat, immers opgedane kennis is herbruikbaar voor anderen, er zijn meer veenweidelandschappen in Nederland, aangrenzend en buiten ons land.

Beschrijving van het project:

Om nu en in de toekomst goed te kunnen anticiperen op de veranderingen in het klimaat (klimaatadaptatie) is het van groot belang voor overheid, ondernemers, onderwijs en burgers zicht te krijgen op de veranderingen in het klimaat en de logische gevolgen voor de streek.
Op dit moment is er al weliswaar data beschikbaar bij bv KNMI, wetenschappelijke organisaties en het waterschap, maar is deze data niet direct bruikbaar voor de genoemde doelgroepen omdat:

data zijn complex en daardoor niet toegankelijk
data zijn zeer gefragmenteerd en wordt niet gecombineerd aangeboden, waardoor een totaalbeeld moeilijk te krijgen is
Er is geen koppeling tussen de data en de kennis en ervaring die aanwezig is bij de genoemde doelgroepen

Doelstelling van dit project is drieledig:

Ontsluiten van de beschikbare data, aangevuld en gecombineerd met de kennis en ervaring van ondernemers, overheid, onderwijs en burgers
Het vervaardigen van interactieve kaarten ed waarmee we de veranderingen en de gevolgen kunnen visualiseren
De bewustwording van de doelgroepen van de veranderingen in het klimaat en de gevolgen
Het vervaardigen van meerdere scenario’s
Het in kaart brengen van de kansen en bedreigingen in het gebied die er voor de doelgroepen zijn
Het delen van de uitkomsten met de regio
Het starten van een project nav de resultaten 1-6

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

De uitkomsten van het project zullen van invloed zijn op veel andere projecten/initiatieven die volgen.

Te denken valt aan:

wilgencultuur verder ontwikkelen (haakt aan op Geen Tak de streek uit)
wilgencultuur verbinden met kunst
recreatieve initiatieven: wadlopen, veentrappen,
waterteelten:
rijstteelt ed.
rietteelt (experiment Hoge Boezem, experiment Sliedrecht)
drijvende landbouw
hoogwater teelten
biobrandstof: denk aan mestvergisting en GTDSU

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

Het project kan vanuit de scenario’s die kunnen worden bekeken bijdragen aan :

Aansluiting arbeidsmarkt
Onderwijs kan door kennis van de toekomstscenario’s beter aansluiten op de behoefte van de markt en ondernemers kunnen zich gerichter positioneren richting de toekomst, waardoor er werkgelegenheid kan blijven bestaan
participatie vanuit de samenleving
werkgelegenheid:
doelstelling om energie neutraal te worden in de regio. Dit is een uitspraak van zowel de politiek , als van BlauwZaam, als van het waterschap. Daarvoor zal o.a. biomassaverwerking ingezet worden;
bewerkstelligen van, denken over en aandragen van mogelijke oplossingen voor toekomstige problematiek die ontstaat ten gevolge van de klimaatverandering.

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

De Alblasserwaard Vijfheerenlanden kenmerkt zich door de combinatie groen en water. De veranderingen in het klimaat zal beide aspecten beïnvloeden. De combinatie zal echter altijd kenmerkend blijven. Maar bv de hoogte van het waterpeil, de temperatuur, de neerslag etc zullen wel grote invloed krijgen op de identiteit.
Het in kaart brengen van de gevolgen en het bekijken en bespreken van verschillende scenario’s kan er voor zorgen dat deze veranderingen beheersbaar blijven en het gebied leefbaar blijft.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

Om het project een eerste zetje te geven is ondersteuning nodig.

De partijen die onderdeel zijn van de waterwerkgroep zijn van harte bereid te investeren in het project. Echter nieuwe coalities en de andere manier van denken veronderstellen een coördinatie, een plek om te experimenteren en de nieuwe resultaten te communiceren. Door met de provinciale overheid in de vorm van een gebiedsdeal een alliantie aan te gaan ontstaat echter een heel nieuwe dynamiek.
Focussen op één aspect is dat we de samenhang met de andere thema’s uit het oog verliezen. Door in de gebiedsdeal partijen te verbinden kan die samenhang wel worden gemaakt. Een samenhang vanuit de focus Water met juist die andere partijen is een geweldige kans.
Het gehele ecosysteem moet in balans komen Het ecosysteem juist vanuit water en groen in die combinatie waarborgen geeft bij het zoeken de juiste balans voor de veranderingen die zullen komen en om oplossingen vragen. Dat geeft integrale gebiedsbrede oplossingen, die dan ook breed gedragen zullen worden.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

Het project is de eerste stap in het proces. Het proces zal enerzijds leiden tot het opbouwen van expertise bij de partijen. Deze expertise zal er voor zorgen dat zowel het onderwijs als de andere doelgroepen een betere positie krijgen en de regio aantrekkelijk wordt voor activiteiten.
Het resultaat is van groot belang om fundamentele besluiten over de inrichting van de streek qua wonen, werk en recreëren. Door samen op te trekken en te werken vanuit de eigen kracht, ontstaan nieuwe invalshoeken en visies.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

Duurzaam met name omdat het bij wil dragen aan de scenario’s voor de toekomst en experimenteerruimte gevonden moet worden voor nieuwe teelten of nieuwe zienswijzen op de ontwikkelingen en afstemmingen binnen de regio.
Hebben boeren en tuinders de oplossing?
Wat zou er gebeuren als we niet denken vanuit regels en beperkingen, maar vanuit kansen?
Hoeveel zouden we dan niet kunnen bijdragen aan onze ecosystemen, de waterhuishouding en het verduurzamen van ons land?
En dat geldt met name voor de land- en tuinbouw, want boeren zijn als verzorgers van ons eten en de grond de sleutelbewaarders van de groene omgeving.
Door boeren en tuinders in hun kracht te zetten én het ondernemende in hen naar de ruimte te geven, boven te laten komen, kan veel bereikt worden. Dat zien we ook in tal van Green Deals. Of het gaat om mestvergisters, olifantsgras, of Waterhouderij enz.
Energieneutraal leven en werken kan worden verbeterd door andere teelten waardoor een lagere uitstoot gerealiseerd wordt.
Door toenemende problematieken met de veengronden en zoeken naar oplossingen met andere teelten liggen daar de kansen op meer lagere energie uitstoot.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

Het project kent een aantal fasen:

Fase 1 (tot 1 juli 2016)

Analyse van de aanwezige data en de aanwezige kennis en ervaring in de streek
Het koppelen van de data, kennis en ervaring
Het ontsluiten van deze data in een toegankelijke vorm, waarin voor de verschillende partijen de mogelijkheid is om scenario’s te bekijken

Fase 2 (tot 1 november)

Bewustwording creëren bij de verschillende doelgroepen mbv de uitkomsten van fase 1
Organisatie symposium over dit thema
Inventariseren voorbeeldprojecten (bv drijvende landbouw)

Fase 3:

Starten proefproject tot 1 maart 2017

Fase 4:

Evaluatie en afronding 1 juli 2017