Inpassing Glasfabriek en Grondstoffenleverancier in Glasroute Leerdam

Initiatiefnemers:

·       Glasfabriek O-I Manufacturing Netherlands bv en Buijs Leerdam bv, in samenwerking met Historische Vereniging Leerdam en gemeente Leerdam.

Beschrijving van het project:

·       Voor de beschrijving van dit project is gebruik gemaakt van de informatie van de gemeente Leerdam over het project Glasroute Leerdam.

‘Glasstad Leerdam is één van de toeristische iconen van de regio Alblasserwaard – Vijfheerenlanden. Het Nationaal Glasmuseum en de Glasblazerij trekken jaarlijks vele toeristische bezoekers naar Leerdam. De aantrekkingskracht van de Glasstad is groot en dat biedt vele kansen voor het achterliggende gebied waar volop kan worden gerecreëerd in een prachtige natuurrijke omgeving.

Het probleem is echter dat het eerste contactmoment tussen Leerdam en de toerist niet klopt. De toerist ziet bij de parkeerplaatsen langs de Glasattracties in Leerdam een openbare ruimte met een duidelijk onvoldoende kwaliteit. De Glasindustrie en aanverwante industrie (grondstoffenleverancier) zorgen voor een bij het thema Glas passende industriële omgeving maar de buitenruimte is van te lage kwaliteit. De prachtige rivier de Linge en de landschappelijke waarden van de natuur in de regio AV liggen verscholen achter de buitenruimte en de glasattracties. De toerist krijgt daardoor een te negatief beeld van de landschappelijke kwaliteit die Leerdam en de regio te bieden heeft.

Met het project Glasroute Leerdam wil de gemeente Leerdam de openbare ruimte tussen alle glasattracties verbeteren zodat een wandelboulevard ontstaat met landelijke allure. Het eerste deel van de Glasroute Leerdam is nu met succes gerealiseerd, met financiële hulp uit de eerste gebiedsdeal, en dat heeft geresulteerd in een landschappelijke verfraaiing van de buitenruimte tegenover de ingang van de glasfabrieken en de kristalwinkel van Royal Leerdam Crystal. Maatschappelijk is het eerste project Glasroute Leerdam een groot succes geworden dankzij de geslaagde crowdfundingsactie voor het herplaatsen van het kunstwerk De Glazen Toren van Willem Heesen’.

·       Met het project Landschappelijke inpassing Glasfabriek en Grondstoffenleverancier in Glasroute Leerdam gaan wij, Glasfabriek O-I Manufacturing Netherlands bv en Buijs Leerdam bv, samen met de Historische Vereniging Leerdam en de gemeente Leerdam aan de slag met het verfraaien van de grens tussen onze bedrijfsterreinen en het ernaast gelegen Dijkpark dat in maart 2016 wordt opgeleverd.

De landschappelijke inpassing bestaat uit het vervangen van de bestaande, sterk verouderde, hekwerken van onze bedrijven. De hekwerken hebben als functie om de grenzen van onze bedrijven te bewaken en af te schermen. De bestaande hekwerken worden vervangen door parkhekken zoals geadviseerd door het landschapsarchitectenbureau Feddes & Olthof uit Utrecht die het ontwerp voor de Glasroute Leerdam heeft opgesteld.

Het parkhek wordt vervolgens verfraaid met canvas-doeken waarop foto’s te zien zijn van de geschiedenis van 250 jaar Glashistorie. Hiervoor nemen wij contact op met de Historische Vereniging Leerdam. Op de volgende pagina geven wij met 2 foto’s aan wat de bedoeling is.

Foto links

Parkhek met canvas-doeken met afbeeldingen van de historie van 250 jaar Glas in Leerdam, langs het terrein van glasfabriek O-I Manufacturing Netherlands bv.

Foto rechts

Parkhek met canvas-doeken met afbeeldingen van de historie van 250 jaar Glas in Leerdam, langs het terrein van Buijs Leerdam bv (grondstoffenleverancier voor de glasfabrieken).

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

·       Met dit project willen wij de gemeente Leerdam ondersteunen bij het afronden van de eerste fase van het project Glasroute Leerdam. De eerste fase, het Dijkpark met De Glazen Toren, is uitgevoerd met behulp van de eerste gebiedsdeal. Als Glasfabriek O-I Manufacturing bv en Buijs Leerdam bv hebben wij gezamenlijk het initiatief genomen om de hekwerken langs onze bedrijfsterreinen een kwaliteitsimpuls te geven die past bij het Dijkpark

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijk thema's:

·       Samenwerking Bedrijfsleven met gemeente Leerdam en partners

·       Recreatie en Toerisme.

·       Kunst & Cultuur / Historie 251 jaar GLAS in Leerdam.

project versterkt de identiteit van de streek door:

1.     Het verfraaien van het icoon Glasstad Leerdam.

2.     Het verbeteren van het eerste contactmoment tussen de toerist en de regio AV door direct de landschappelijke kwaliteit van het achterliggende gebied te tonen bij aankomst in Glasstad Leerdam.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

1.     Als Glasfabriek O-I Manufacturing Netherlands bv en Buijs Leerdam bv beschikken wij over een bestaand hekwerk dat in functie voldoet en technisch gezien jaren meekan. Wij willen graag de gemeente ondersteunen bij de ontwikkeling van de Glasroute Leerdam en zijn bereid om te investeren in kwalitatief meer hoogwaardige hekwerken zodat onze bedrijven landschappelijk beter kunnen worden ingepast in het Dijkpark. Een financiële bijdrage aan deze kwaliteitsimpuls hebben wij nodig om deze kwaliteitsslag te kunnen financieren.

Dit project draagt bij aan de ontsluiting van de streek door:

·       Landschappelijk inpassen van Glasfabriek O-I Manufacturing Netherlands bv en grondstoffenleverancier Buijs Leerdam bv in Glasroute Leerdam.

·       Dat de bezoekers van onze bedrijven zien dat de glasfabriek en de grondstoffenleverancier industriële kenmerken zijn het beeld van Glasstad Leerdam versterken.

·       Dat de toerist en de bezoeker van onze bedrijven niet alleen de natuurrijke omgeving van het Dijkpark en de Linge herkent maar ook direct een goed en positief beeld krijgt van de aan de natuur grenzende bedrijfsterreinen.

project is duurzaam/energieneutraal doordat:

·       De hekwerken van onze bedrijfsterreinen zijn momenteel verouderd en zullen na vervanging door parkhekken, met afbeeldingen van 251 glashistorie, kwalitatief sterk zijn verbeterd en aansluiten bij het project Glasroute Leerdam.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

·       Definitieve keuze maken uit het aanbod aan parkhekken, met als basis het ontwerp van landschapsarchitectenbureau Feddes & Olthof.

·       Samen met Historische Vereniging Leerdam realiseren van de canvas-doeken met historische afbeeldingen van 251 jaar GLAS in Leerdam.

·       Project kan eind 2016 worden gerealiseerd.

De aantrekkingskracht van de Iconen in onze Streek

Onze regio kent een aantal in het oog springende iconen. Deze trekpleisters hebben een grote aantrekkingskracht op toeristen, zelfs tot ver over onze landsgrenzen heen. In de regel worden als icoon beschouwd:

• Kinderdijk;
• Glasstad Leerdam;
• Gorinchem en de Vestingsdriehoek. 

Daar houdt het echter niet bij op. De historische binnenstad van Dordrecht, het Nationaal Park De Biesbosch en het architectonisch interessante Rotterdam zijn ook grote trekpleisters en liggen - vanuit het gezichtspunt van Amerikaanse, Chinese of Japanse bezoekers - op een steenworp afstand van de molens van Kinderdijk. Nieuwpoort en het historische verloop van de Oude Hollandse Waterlinie tot aan Gorinchem trekken jaarlijks ook vele toeristen en men zou het gehele middengebied met de polders, boezems en dijken als één groot icoon kunnen beschouwen.

Feit is dat onze streek (en haar directe omgeving) een magneetfunctie heeft, die grote aantallen mensen van dichtbij en ver weg aantrekt. De gebiedscoalitie wil graag de positieve impact van de toeristische toestroom vergroten. Daartoe dienen we er op de eerste plaats voor te zorgen dat de drie genoemde iconen zich blijven ontwikkelen en zo hun aantrekkingskracht behouden. Daarnaast willen we hun bezoekers graag verleiden om meer van het moois te ervaren dat onze streek te bieden heeft. Daarover gaat deze kanskaart.

De 3 iconen

Kinderdijk

De 19 molens van Kinderdijk, sinds 1997 UNESCO werelderfgoed, zijn hét internationaal bekende symbool van Nederlands watermanagement. Het is bovendien een toeristentrekker bij uitstek, waar tal van activiteiten zijn te beleven. Om de honderdduizenden bezoekers beter te kunnen ontvangen, wordt een nieuw bezoekerscentrum gebouwd en wordt de gehele entreezone vernieuwd. Deze projecten rondom het versterken van de aantrekkingskracht van icoon Kinderdijk zijn opgenomen in de landschapstafel Waterdriehoek.

De Gemeente Molenwaard heeft acht projecten aangeleverd voor een programma Waterdriehoek 2016-2019:

1. verbeteren verkeersveiligheid entrée Nederwaard,
2. rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, realisatie touringcar en camperparkeren,
3. rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, realisatie voet-/fietsverbinding Tiendweg/Lekdijk,
4. rand dorp/polder Nieuw-Lekkerland, (her-)inrichting landschappelijke zone,
5. voetgangerstunnel Lekdijk t.b.v. passagiers van rivercruises,
6. vernieuwen picnicplaatsen langs het fietspad boezemkade Achterwaterschap ca.,
7. realisatie voetpad onderlangs de Lekdijk tussen aansluiting Floris V pad en Nederwaard,
8. halte Waterbus, realisatie infopunt

Een aantal van deze nieuwe projecten versterkt de aantrekkingskracht van Kinderdijk. Een aantal richt zich op de verbinding met en de aantrekkelijkheid van het achterland. Deze projecten (i.c. projecten 3, 4, 6 en 7) zouden ook in de landschapstafel Alblasserwaard-Vijfheerenlanden opgenomen kunnen worden.

Er is wellicht echter meer mogelijk. Hoe verleiden we de bezoekers om ook daadwerkelijk de streek in te trekken voor een één- of meerdaags verblijf? Zijn er arrangementen mogelijk met een 'hop on hop off'-boot over de boezem, met witte e-bikes of een combinatie van fietsen, wandelen en waterbus? Kan het belang van watermanagement ook verderop in de polder worden beleefd?

Naast de ontwikkelingen die gericht zijn op het bevorderen en beter benutten van de recreatieve mogelijkheden zijn er andere verbindingen te leggen met wat er allemaal in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden aan potentie is. Tijdens de bijeenkomst van de landschapstafel van 11 november 2015 kwam een aantal suggesties naar voren:

• de instandhouding van de molens, het aspect van werkgelegenheid en het belang van goed vakmanschap daarvoor, 
• het zichtbaar maken van de functie van de veelal 'grondzeilers' en het doen van experimenten met de waterstanden in relatie tot bodemdaling, oxidatie van de grond et cetera...
• ....

Glasstad Leerdam

Leerdam is de 'Glasstad' van Nederland. Vanaf 1765 legden glasblazers de basis voor de glasindustrie van Leerdam. Vandaag de dag kent de stad naast de Glasfabriek veel glasattracties: het Nationaal Glasmuseum, de Glasblazerij, de Kristalwinkel, het Glasvormcentrum en diverse glasgalerieën). Vele bezoekers komen hier op af. Leerdam heeft tevens een bijzonder buitengebied met de karakteristieke natuur van de regio: de Linge, het Lingelandschap, de historische wielen, de monumentale boerderijen en de weinig verkavelde landbouwgebieden.

De gemeente Vijfheerenlanden werkt er hard aan om de Glasstad als icoon verder te ontwikkelen. Diverse projecten zijn in eerdere gebiedsdeals opgenomen om Leerdam als toegangspoort sterker te maken: het Dijkpark met het door crowdfunding gefinancierde kunstwerk De Glazen Toren en het Wiel Voortwaartsveld zijn ontwikkeld om de bezoeker in de stad kennis te laten maken met het buitengebied. Het Liniepad en Laarzenpad leiden de toerist vervolgens de stad uit en het omringende landschap in. Plan Heikikker versterkt bovenal specifieke kenmerken van de biodiversiteit, maar ook de natuurbeleving.

Ook hier is het zaak om werk te maken van de ambitie om bezoekers te verleiden om ook kennis te maken met het achterland. Hoe sporen we bezoekers aan om naast een bezoek aan de Glasattracties ook de streek in te gaan? Welke rol kunnen de vele culturele activiteiten in Leerdam gebruikt worden om de beleving van de streek te versterken. Kunnen die activiteiten ook in de streek worden gehouden, zodat bezoekers zowel natuur als cultuur kunnen ervaren? Welke verbindingen en arrangementen met bijvoorbeeld Gorinchem en de Vestingsdriehoek zijn mogelijk?

Gorinchem en de Vestingsdriehoek

De zogenaamde Vestingdriehoek van Slot Loevestein en de vestingsteden Woudrichem en Gorinchem - aan weerszijden van de Merwede – heeft Holland in het Rampjaar 1672 beschermd tegen de Fransen. Later werd dit gebied een hoeksteen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De vroegere militaire verdedigingswerken van de ‘cluster Gorinchem’ omvatten de vestingwallen met militaire objecten en de omliggende forten en worden ingezet als boegbeeld van de Hollandse Waterlinie.

De Vestingsdriehoek is historisch dus zeer interessant. De gemeente Gorinchem wil daarom de kwaliteit van dit icoon daarom versterken. Daarvoor staan diverse projecten op stapel.Door de jaren is het beeld van een strakke verdedigingsstructuur van de Vesting Gorinchem door allerhande oorzaken geweld aangedaan. Beoogd wordt te komen tot een betere vestinguitstraling met een historisch juist beeld. De uit te voeren maatregelen zijn tevens gericht op verbetering van de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de wallen.

Gorinchem en de Vestingsdriehoek is een icoon met potentie. Hoe kunnen we dit versterken? Hoe kunnen verbindingen met bijvoorbeeld de Biesbosch en Dordrecht (over land en/of water) en daarmee ook met Kinderdijk leiden tot nieuwe kansen? Welke mogelijkheden biedt de ligging aan het water waar riviercruiseschepen langskomen. Welke kansen biedt de nabijheid van Leerdam voor meerdaagse arrangementen. Hoe zetten we de Vestingsdriehoek nog beter op de kaart?

Verbinden van iconen

Hierboven is al aangegeven dat de verbinding van de iconen kansen biedt. Het is van groot belang dat partijen hierover in gesprek gaan. Hetzelfde geldt voor de verbinding tussen stad en land in het algemeen. Hoe krijgen wij deze stadland-verbindingen goed op de rit? Hoe zorgen we ervoor dat mensen uit de verstedelijkte zuidrand daadwerkelijk de polder gaan beleven?

Mag het een icoontje meer of minder zijn?

Bovenstaande trekpleisters worden doorgaans beschouwd als de iconen. Toch is er nog meer te zien in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden.

Nieuwpoort en de Oude Hollandse Waterlinie

Nieuwpoort werd aan het eind van de zeventiende eeuw als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie een vestingstad met stadsmuren, bastions en een gracht. Veel hiervan is nog duidelijk waarneembaar. Aan de Oude Hollandse Waterlinie herinneren ook het Arsenaal en het oude stadhuis. Aan de kwaliteit en de beleving hiervan is echter nog een en ander te verbeteren. Hiervoor is een eerste project opgenomen in de tweede gebiedsdeal (Groenplan Stadswallen en Veerseweg), maar er is veel meer te doen.

Vanaf Nieuwpoort tot aan Gorinchem is de Oude Hollandse Waterlinie op heel veel plekken in de streek zichtbaar. Dit kan nog beter benut worden. Zo heeft het buurtschap Sluis, ten oosten van Ameide, een molencomplex gekend dat ervoor zorgde dat overtollig polderwater in de Lek werd geloosd. Achter het uitwateringscomplex was voor de Oude Hollandse Waterlinie een schans op de hoge Lekdijk aangelegd. In 1892 werd een stoomgemaal in gebruik genomen dat dienst heeft gedaan tot 1946. Een kwaliteitsimpuls in Sluis is in de tweede gebiedsdeal opgenomen. Stichting Groene Hart heeft plannen om het gemaal te verwerven en in te richten als bezoekerscentrum.

Kansen:

• De huidige structuur van de wandelpaden op de vestingwerken van Nieuwpoort (onderdeel van de LAW Grote Rivierenpad) is nu een samenraapsel van graspaden, halfverharde paden en asfaltpaden. Dit zorgt voor een rommelig beeld van de vestingwerken. Herstructurering naar één type pad (liefst halfverhard of gras) met een logisch tracé zou bijdragen aan een betere beleving van de vestingwerken. 
• Extra parkeerplaatsen en een verbinding over water met Kinderdijk (waterbus) zou Nieuwpoort beter ontsluiten en een struinpad door de uiterwaarden, in combinatie met de dijkversterking tussen Gelkenes en Nieuwpoort geeft de bezoeker meer opties.
• Het hele traject van de Oude Hollandse Waterlinie biedt kansen, bijvoorbeeld voor creatieve ondernemers, kunstmanifestaties en andere culturele evenementen. Hoe kunnen we daaraan invulling geven? 

Het gebied tussen deze iconen vormt eigenlijk een icoon op zichzelf. Over het belang en de kwaliteit van dit middengebied leest u hier meer. Bovendien biedt de relatie met de omringende iconen buiten de AV kansen (Dordrecht, de Biesbosch en Rotterdam).

Stadspark Leerdam

Initiatiefnemers:

• Gemeente Leerdam, stichting Nationaal Glasmuseum Leerdam en stichting Pilgram Initiatief

Beschrijving van het project:

• Glasstad Leerdam is één van de toeristische iconen van de regio Alblasserwaard -Vijfheerenlanden. Het Nationaal Glasmuseum en de Glasblazerij trekken jaarlijks vele toeristische bezoekers naar Leerdam. De aantrekkingskracht van de Glasstad is groot en dat biedt vele kansen voor het achterliggende gebied waar volop kan worden gerecreëerd in een prachtige natuurrijke omgeving. 
• Het probleem is echter dat het eerste contactmoment tussen Leerdam en de toerist niet klopt. De toerist ziet bij de parkeerplaatsen langs de Glasattracties in Leerdam een openbare ruimte met een duidelijk onvoldoende kwaliteit. De Glasindustrie zorgt voor een industriële omgeving en de buitenruimte is van lage kwaliteit. De prachtige rivier de Linge en de landschappelijke waarden van de natuur in de regio AV liggen verscholen achter de buitenruimte en de glasattracties. De toerist krijgt daardoor een te negatief beeld van de landschappelijke kwaliteit die Leerdam en de regio te bieden heeft. 
• Met het project Glasroute Leerdam wil de gemeente Leerdam de openbare ruimte tussen alle glasattracties verbeteren zodat een wandelboulevard ontstaat met landelijke allure. Het eerste deel van de Glasroute Leerdam is nu met succes opgeknapt, met financiële hulp uit de eerste gebiedsdeal, en dat heeft geresulteerd in een landschappelijke verfraaiing van de buitenruimte tegenover de ingang van de glasfabrieken en de kristalwinkel van Royal Leerdam Crystal.
• Maatschappelijk is het eerste project Glasroute Leerdam een groot succes geworden dankzij de geslaagde crowdfundingsactie voor het herplaatsen van het kunstwerk De Glazen Toren van Willem Heesen. 
• Met het project Stadspark Leerdam gaan we, samen met onze partners, aan de slag met het verbeteren van openbare ruimte bij de ingang van de Glasblazerij. Het concept-ontwerp van het Stadspark Leerdam, gemaakt door een gerenommeerd landschapsarchitectenbureau, gaan we met onze partners definitief maken. Het Stadspark Leerdam bevindt zich naast de ingang van de Glasblazerij en is daarmee de beste locatie om glaskunst tentoon te stellen in een beeldentuin. Het Stadspark grenst aan de binnenstad en de historische Zuidwal en kan een prachtig decor vormen voor vrijstaande kunstwerken. 
• Het Nationaal Glasmuseum Leerdam en de Glasblazerij, verenigd in de stichting Glas, is onze belangrijkste partner om mee te denken met het definitieve ontwerp van het Stadspark Leerdam. Daarnaast is ook de culturele stichting Pilgram Initiatief een belangrijke partner in de ontwikkeling van het Stadspark. Zij hebben de gemeente Leerdam laten weten dat het Stadspark, naast de glaskunst in de beeldentuin, ook plaats kan bieden voor een klein amfitheater waar ruimte is voor culturele buitenoptredens. De bestaande horecagelegenheid van de Glasblazerij zal kunnen profiteren van de extra bezoekers en toeristen die het Stadspark Leerdam gaat aantrekken. 
• De gemeente maakt in 2016 een definitief ontwerp voor het Stadspark Leerdam, samen met stichting Glas en de stichting Pilgram Initiatief. Het is het streven om het Stadspark Leerdam in 2017 aan te leggen.
• Voor het Meerjarenprogramma Groen wil de gemeente Leerdam het vervolg van het project ‘Glasroute Leerdam’ invoeren, te beginnen met onderdeel Stadspark Leerdam in 2016.

Projecten waarmee dit initiatief samenhangt:

Dit project betreft de tweede fase van het project Glasroute Leerdam. De eerste fase is uitgevoerd met behulp van de eerste gebiedsdeal. Het Lingedijkpark met het kunstwerk De Glazen Toren wordt in het voorjaar van 2016 opgeleverd.

Dit project draagt bij aan de volgende maatschappelijke thema's:

• Recreatie en Toerisme.
• Kunst & Cultuur.
• Van ‘buiten naar binnen werken’ want partners van de gemeente Leerdam bepalen mede het ontwerp en de invulling van het Stadspark Leerdam (beeldentuin, amfitheater).

Dit project versterkt de identiteit van de streek door:

1. Het verfraaien van het icoon Glasstad Leerdam.
2. Het verbeteren van het eerste contactmoment tussen de toerist en de regio AV door direct de landschappelijke kwaliteit van het achterliggende gebied te tonen bij aankomst in Glasstad Leerdam.

De vraag om ondersteuning komt voort uit:

• De gemeenteraad van Leerdam heeft een beperkt budget voor het project Glasroute Leerdam beschikbaar gesteld en de opdracht meegegeven om voor de financiering van de Glasroute Leerdam op zoek te gaan naar externe financieringskansen.

Dit project draagt bij aan het ontsluiten van de streek door:

• Dat de toerist die de glasattracties in Leerdam bezoeken, direct worden verleid met de kenmerkende schoonheid van de natuurrijke omgeving in het achterland. De verblijfsduur van de toerist wordt hiermee verlengd.
• De rivier de Linge wordt aan de Glasroute Leerdam weer sterker verbonden met de stad Leerdam waardoor de recreatieve mogelijkheden aan de Linge worden versterkt.

Het project is duurzaam/energieneutraal doordat:

• Het gebied is momenteel sterk verwaarloosd en zal na herinrichting kwalitatief sterk zijn verbeterd op het gebied van groenvoorzieningen.

De stappen voor realisatie van dit project zijn:

• Definitief ontwerp Stadspark Leerdam maken in 2016.
• Samen met Nationaal Glasmuseum en stichting Pilgram Initiatief.
• In 2016 zorgen voor het aandeel gemeentelijke financiering in dit project.
• Besluit voorleggen aan gemeenteraad om tot uitvoering over te gaan in 2017.